‘Drastische omslag nodig van Nederlands hoger onderwijs’
Rector Universiteit Utrecht publiceert boek
Als we het stelsel van hoger onderwijs niet ingrijpend herzien, stevenen universiteiten in Nederland af op de situatie die nu in Amerika en Groot-Brittannië zichtbaar is. De steeds verder terugtrekkende overheid én de enorme toestroom van studenten zorgen voor onbetaalbaar onderwijs en daardoor privatisering, en uiteindelijk sociale tweedeling. Dat concludeert Bert van der Zwaan, rector magnificus van de Universiteit Utrecht, in zijn boek ‘Haalt de universiteit 2040?’ dat op 24 november uitkomt.
Naast steeds hogere kosten voor kwalitatief goed onderwijs, ontdekte meer problemen bij universiteiten. Zo is de publicatiedruk binnen de academische wereld hoog, wordt tegelijkertijd maatschappelijke relevantie steeds belangrijker en verliest Europa de concurrentie voor talent en innovatie door de snelle Aziatische ontwikkeling van megasteden en de grote kennis-ecosystemen die daarin ontstaan.
Investering in HBO’s en kleinere universiteiten
De oplossing ligt volgens Van der Zwaan in een herziening van het Hoger Onderwijs; Een selectievere toelating naar het WO, en een investering in het HBO zodat universiteiten kleiner en beter kunnen worden. Vanuit de gedachte dat een groot deel van de WO-studenten nu vooral kiest voor een ‘hogere stap’ in opleidingsniveau, zonder dat zij het onderzoekende profiel hebben dat voor academisch onderwijs noodzakelijk is. Ook stelt Van der Zwaan meer intensieve samenwerking tussen instellingen voor, waardoor onderwijsclusters en grootstedelijke economische regio’s gezamenlijk de concurrentie met andere regio’s in de wereld aan kunnen gaan.
Rol durven nemen in maatschappelijk debat
In deze tijd waarin de ‘wisdom of the crowd’ regeert en waarin populistische leiders grote aanhang hebben, is het daarnaast van groot belang dat universiteiten een leidende rol durven nemen in maatschappelijk debat. Door te voorzien in onbetwistbare feiten en kennis die essentieel is om onze toekomst veilig te stellen, ook als dat betekent dat een boodschap wordt afgegeven die politici en de publieke opinie niet onmiddellijk uitkomt.
Bert van der Zwaan maakte in 2015 een reis langs talloze collega’s in Amerika, Azië en Europa, en sprak met hen over de ontwikkelingen binnen de stelsels van hoger onderwijs, in een poging deze onderling te vergelijken en te komen tot zinnige toekomstscenario's. Het leverde een scherp beeld op van de wereldwijde kansen en bedreigingen die op de universiteit afkomen en een visie hoe de universiteit van de toekomst eruit moet zien.