ľ�ϸ���Ӱ��

De Cubaanse overheid investeert traditioneel veel in muziek en cultuur, maar controleert deze sectoren ook sterk. Er is geen plek voor muziek met overheids-kritische teksten, en als je deze wel deelt heb je een grote kans om opgepakt te worden. Digitale media, zoals sociale media of muziekdistributie- en commercialiseringsplatforms, bieden hierin nieuwe mogelijkheden. Een onderzoek van Marlinde Weener en Femke van Noorloos gaat in op de rol die digitale media hierin speelt. Uit dit onderzoek blijkt onder andere dat toegang tot internet en sociale media een grote versterkende rol hebben op massale protesten in Cuba.

Op 11 juli 2021 barstte de ontevredenheid onder de Cubaanse bevolking als een bom toen duizenden mensen door het hele land de straat op gingen om te protesteren. Frustratie over algemene mensenrechtenschendingen in het land, extreme voedseltekorten en het falen van de zorgsector bereikte een kookpunt tijdens de pandemie. Tijdens het protest weerklonk het lied “Patria Y Vida” uit alle hoeken. Maykel Castillo, een van de muzikanten achter het nummer en een van de leiders van de activistische beweging “San Isidro Movimiento”, won twee Latijnse Grammy awards voor het lied dat zich kritisch uit over de overheid. Hij won de awards echter terwijl hij gearresteerd was in navolging van het succes van zijn lied en vast zat in de gevangenis. Eind juni dit jaar is hij veroordeeld tot 9 jaar gevangenisstraf, op aanklachten van “minachting”, “openbare wanorde” en “laster van instellingen en organisaties en nationale helden”.

Muzikanten spelen sleutelrol

Rafeal Bou (El Individuo) is professioneel muzikant, en voelt de beperkingen vanuit de overheid: “Mijn video ‘Mi Raza’ is een video en een lied dat recensies had in veel van de belangrijkste muziekbladen in de VS, zoals The Fader, Tidal, Billboard, zelfs New York Time. Echter, in Cuba is de video geweigerd op televisie.” Marlinde Weener, hoofdonderzoeker van deze studie reageert: “Het is belangrijk om de getuigenissen van Cubaanse artiesten en activisten te horen, om zo bewustwording te creëren rondom de mensenrechtenschending die plaatsvindt in het land.” De komst van digitale media lijkt hierin een uitkomst te bieden. Veel muzikanten zijn erg blij met de nieuwe mogelijkheden die dit biedt. Weener: “Vooral om hun politieke onvrede te uiten. Muzikanten en de culturele sector spelen namelijk een sleutelrol in de recente massale protesten van jonge Cubanen tegen de overheid, zowel op straat als op sociale media; waarbij grotere toegang tot internet en sociale media een grote versterkende rol spelen.”

Volgens het onderzoek spelen digitale media een belangrijke rol in collectieve actie en politiek protest. “Zo laat het de Cubaanse kritische jeugd zien dat verandering mogelijk is, en geeft het hen de mogelijkheid om zich sterk te organiseren via social media,” zegt Weener. “Muzikanten specifiek kunnen zich daarbij kritisch uiten in hun muziek, zonder dat die direct gecontroleerd wordt door de overheid. Tegelijkertijd wordt social media door de overheid als tool gebruikt om artiesten en activisten te monitoren en roepen de kritische uitingen via social media ook weer tot een extra sterke offline repressie vanuit de overheid op.”

Bewustwording

Weener en Noorloos roepen op om de muzikanten te helpen: “Nederlandse en Europese beleidsmakers en organisaties zouden de jeugdgroepen en artiesten die deze protesten leiden, moreel kunnen ondersteunen o.a. via relaties met de Cubaanse diaspora, ook wanneer de internationale aandacht wat terugloopt. Bewustwording van het Nederlandse publiek is daarbij ook belangrijk om de aandacht vast te houden; ook oproepen tot het beluisteren van de muziek kan daarbij helpen.”

Ben je benieuwd om welke muziek dit gaat? De onderzoekers hebben een gemaakt met de muziek van de Cubaanse muzikanten in kwestie.

Publicatie

Weener, M., & van Noorloos, F. (2022). Digital media and the empowerment of Cuban musicians in tumultuous times: ¿Un nuevo amanecer?. European Review of Latin American and Caribbean Studies, (113), 63–87. DOI: