ľ�ϸ���Ӱ��

Om financieel-economische crises beter te kunnen voorspellen, begrijpen en managen, moet kennis over complexe systemen vanuit verschillende vakgebieden gecombineerd worden. Dit betogen tien onderzoekers van universiteiten en banken, waaronder epidemioloog prof. Hans Heesterbeek van de Universiteit Utrecht, vandaag in Science. Volgens de auteurs wordt kennis over complexe systemen vanuit bijvoorbeeld de natuurkunde, epidemiologie, ecologie, informatica en sociologie, sterk onderbenut.

“Onze kennis over de verspreiding van infecties in een populatie kan inzicht geven in de dynamiek van de handel in financiële producten in netwerken van banken en beleggers”, licht Hans Heesterbeek, hoogleraar Theoretische Epidemiologie aan de Universiteit Utrecht toe. “Wiskundige voorspellingen over kantelpunten, het moment waarop een grote omslag plaatsvindt, en het belang van super-spreaders, individuen die heel veel anderen besmetten, zijn van grote waarde gebleken voor begrip van daadwerkelijke uitbraken van veel infectieziekten.”

Beurskrach

Een complex systeem bestaat uit (veel) onderdelen of mensen, waartussen interactie plaatsvindt en die verbonden zijn in netwerken. Dat kunnen elektronen zijn in een supergeleider, maar ook meningen in een sociaal netwerk of de reacties van beleggers op de financiële markten. Eén van de kenmerken van complexe systemen is dat ze niet lineair zijn. Kleine veranderingen kunnen onverwacht een groot effect hebben. Een voorbeeld hiervan is een beurskrach. “Wij stellen nu in Science dat het mogelijk is met theorieën die succesvol zijn ontwikkeld in andere vakgebieden, crises in sociaaleconomische systemen beter te modelleren, voorspellen en beheersen”, aldus Heesterbeek.

Onze kennis over de verspreiding van infecties in een populatie kan inzicht geven in de dynamiek van de handel in financiële producten in netwerken van banken en beleggers

Experimenten en Beleid

Empirisch onderzoek naar individueel en groepsgedrag door experimenten met proefpersonen, laat bijvoorbeeld zien dat economische systemen significant afwijken van het huidige rationele evenwichtsmodel, aldus gedragseconoom en initiatiefnemer prof. Cars Hommes van de Universiteit van Amsterdam. “Beleid toegespitst op het verzwakken van de positieve terugkoppeling, zou dus macro-economische systemen kunnen stabiliseren.”

Belang netwerkeffect

Onderzoek aan contagion in financiële netwerken, toont aan dat hierin het netwerk en de posities van banken een rol spelen. “Het meewegen van deze effecten is essentieel om de stress op individuele banken te kwantificeren en om naar systematische risico’s voor het netwerk als geheel te kijken”, aldus prof. Stefano Battiston, netwerkeconoom aan de ETH Zurich. Uit complexe netwerkmodellen kan een early warning signal afgeleid worden voor een opkomende crisis, vertelt natuurkundige dr. Diego Garlaschelli van de Universiteit Leiden. “Onderzoek aan het Nederlandse interbancaire netwerk laat bijvoorbeeld zien dat een heterogeen netwerkmodel al drie jaar vóór de economische crisis in 2008 een alarmsignaal had kunnen geven.”

Ideaal moment

Andy Haldane, chief economist van de Bank of England, spreekt van een ideaal moment voor academische economen, complexiteitswetenschappers, sociale wetenschappers, ecologen, epidemiologen en onderzoekers aan financiële instellingen om de krachten te bundelen. “Het zou een ambitieuze uitdaging zijn om een dashboard te ontwikkelen waarmee we op basis van data, methoden en indicatoren het wereldwijde sociaaleconomische en financiële systeem in real-time kunnen monitoren en stress-testen, op eenzelfde manier als voor weersystemen of sociale netwerken.”

Publicatie

Complexity Theory and Financial Regulation: Economic policy needs interdisciplinary network analysis and behavioral modeling.
S.Battiston (ETH Zürich), J.D.Farmer (Oxford ľ�ϸ���Ӱ��), A.Flache (Rijksuniversiteit Groningen), D.Garlaschelli (Universiteit Leiden), A.Haldane (Bank of England), H..Heesterbeek (Universiteit Utrecht), C.Hommes (UvA), C.Jaeger (Global Climate Forum), R.May (Santa Fe Institute), M.Scheffer (Wageningen UR)
Science 19 februari 2016

Complex Systems Studies

Dit onderzoek maakt deel uit van het van de Universiteit Utrecht. Prof. Hans Heesterbeek is samen met theoretisch natuurkundige prof. Henk Stoof, trekker van dit focusgebied.