"Wat wij vrijheid noemen, ging nog nooit over vrij zijn"

Boek Freedom. An unruly history

Prof. dr. Annelien de Dijn (Politieke Geschiedenis) werd geïnterviewd door het Amerikaanse opinieblad The Nation over haar nieuwe boek Freedom. An Unruly History

Prof. dr. Annelien de Dijn. Foto: Ed van Rijswijk
Prof. dr. Annelien de Dijn. Foto: Ed van Rijswijk

"Onze huidige manier van denken over vrijheid - kunnen doen wat je wilt zonder staatsinmenging - is eigenlijk een vrij recente uitvinding", meent De Dijn. "Eeuwenlang koppelden mensen in – wat we nu beschouwen als – het Westen vrijheid aan het uitoefenen van collectieve controle over de regering. Ze hadden een democratische opvatting van vrijheid: een vrije staat was er een waarin het volk zichzelf regeerde. Volgens hen was de sleutel tot het behoud van politieke vrijheid het afwenden van elite-overheersing, niet het opzetten van mechanismen om de grenzen van de staatsmacht te bewaken.

Contra-majoritaire instellingen

Tegenwoordig hebben we de neiging om ons vertrouwen te leggen in contra-majoritaire instellingen als een manier om vrijheid te behouden. We zijn geneigd te denken dat onze vrijheden het best worden beschermd door instellingen zoals het Hooggerechtshof - een raad van oudsten die zogenaamd boven de politiek staat. Dat komt omdat we zijn gaan denken dat democratische meerderheden, en niet de elite-heerschappij, de echte bedreiging voor de vrijheid vormen.

Afwezigheid van staatsinterventie

Het idee dat vrijheid afhangt van de beperking van de staatsmacht is uitgevonden door conservatieven om elite-belangen te verdedigen tegen de opkomst van de democratie

Het idee dat vrijheid afhangt van de beperking van de staatsmacht is uitgevonden door conservatieven om de belangen van de elite te verdedigen tegen de opkomst van de democratie. Liberalen in de VS zijn tegenwoordig geneigd om voor maatregelen te zijn die de controle van gewone mensen over hun politieke en economische leven zouden vergroten - maar daar praten ze zelden over in termen van vrijheid. Dat komt omdat ze hebben ingestemd met de conservatieve definitie van vrijheid als afwezigheid van staatsinterventie. "

Meer informatie