Wat we kunnen leren van eerdere pandemieën
Beatrice de Graaf bij Talkshow M
Een paasweekend in quarantaine, het was even wennen. De zogenoemde 'anderhalvemetersamenleving' lijkt steeds meer te integreren. Historicus Beatrice de Graaf was om te praten over pandemieën door de jaren heen. Hoe gingen samenlevingen vroeger om met pandemieën? En welke voorbeelden moeten we vooral niet overnemen?
Pandemieën zijn geen nieuw verschijnsel: al tienduizenden jaren zien we virusuitbraken op wereldwijd niveau. Denk aan de Pest, de Spaanse Griep of Cholera. Maar hoe we met pandemieën omgaan (en hoe we pogen deze bestrijden), kent een andere, kortere geschiedenis. Tijdens de coronacrisis werken veel overheden, landen en regeringen samen: dit is een relatief nieuw verschijnsel, dat een geschiedenis van ongeveer 200 jaar kent. Maar, zo stelt De Graaf, dat is nog niet alles. “Wat er nu anders is dan bijvoorbeeld bij de pest of de cholera, is kennis en kunde. We weten nu wat het is: dat het een virus is. In eerdere perioden was dit niet het geval: toen wisten ze vaak niet waar ze tegen vochten”, licht De Graaf toe.
“Wat er nu anders is dan bijvoorbeeld bij de pest of de cholera, is kennis en kunde"
We hebben dus veel meer kennis en kunde, onder meer omdat wetenschappers wereldwijd met elkaar kunnen samenwerken, kennis en data kunnen uitwisselen en onderzoek op een veel grotere schaal kunnen bedrijven. Politieke leiders en overheden gebruiken deze kennis, om beleid te maken.
Maar tóch luisteren veel politici, leiders of presidenten niet naar deze wetenschappers. Denk aan Donald Trump die tijdens een persconferentie zei dat het dragen van een mondkapje “niet echt voor hem was weggelegd”, terwijl hij daarvoor mensen opriep wel mondmaskers te dragen. Of de Surinaamse President Bouterse, die zijn land opriep binnen te blijven maar er kort daarop een filmpje verscheen dat hij buiten met een groepje jongeren aan het grollen was. “Wat hier zo opvallend aan is,” stelt De Graaf , “is dat er veel democratische leiders zijn die de adviezen niet opvolgen. En dat is dubbel: aan de ene kant heb je een democratie nodig om wetenschap te kunnen bedrijven, maar aan de andere kant heb je democratische leiders die hun teveel laten leiden door de onderbuikgevoelens van de maatschappij”.
Aan de hand van voorbeelden uit de geschiedenis, laat De Graaf in hoe pandemieën en de omgang daarmee, door de jaren heen is geëvolueerd.