Peter Bijl over het misverstand van Antarctica
Op 14 juni verscheen in de NRC een interview met Peter Bijl, paleo-oceanograaf en sinds dit jaar lid van de Utrecht Young Academy, over het ontstaan en de opwarming van Antarctica.
Daarover bestaat een hardnekkig misverstand, zegt Bijl. In de jaren zeventig werd de ocean gateway hypothesis ontwikkeld: de ijskap zou ontstaan zijn doordat Australië en Zuid-Amerika wegdreven van Antarctica. Dat zou de oceaanstromen zo hebben veranderd dat er een koude, snelle stroming ontstond die oostwaarts om Antarctica cirkelde. Hierdoor kwam er geen warm water meer bij Antarctica en begon het af te koelen. Toentertijd leek dit een heel goed en logisch idee.
Zeeplankton
Maar de hypothese klopt niet. Door te boren en het sediment van de grond te bestuderen, kunnen Bijl en zijn onderzoeksteam de watertemperatuur van miljoenen jaren geleden achterhalen. Zo ontdekte het team dat Antarctica nooit is blootgesteld aan warme zeestromen, door het type zeeplankton dat in het sediment is aangetroffen. Ook de opvatting dat het wegdrijven van Australië en Zuid-Amerika overeen zou komen met het ontstaan van de ijskap blijkt onwaar: tussen de twee gebeurtenissen zit een gat van vijftien miljoen jaar.
Als alternative verklaring noemt Bijl de enorme daling van CO2 in de lucht: "Antarctica was 52 miljoen jaar geleden tropisch warm, er viel veel regen, maar daarna daalde de temperatuur gestaag. Dat weten we onder meer op basis van de verhouding van boor-isotopen in kalkskeletjes." In zijn eigen onderzoek houdt hij zich bezig met de gevoeligheid van de huidige ijskap voor temperatuurstijging door vroegere veranderingen van de ijskap te bestuderen.