ľ�ϸ���Ӱ��

Afgelopen maand sprak prof. Elisabetta Manunza zich op verschillende plekken uit over de mogelijkheden die het aanbestedingsrecht de overheid biedt om onze veiligheid en strategische autonomie te waarborgen. Maar op een enkele uitzondering na, moet ook de overheid zich doorgaans gewoon aan de regels van het aanbestedingsrecht houden: goederen en diensten op een efficiënte en transparante wijze inkopen, en fraude en misbruik tegengaan. Manunza is hoogleraar Internationaal en Europees aanbestedingsrecht en verbonden aan het Utrecht ľ�ϸ���Ӱ�� Centre for Public Procurement (UUCePP). “Een eerlijke en transparante besteding van overheidsgelden is essentieel voor het behoud en de kwaliteit van onze democratie”, luidt haar stelregel.

Aanbestedingsrecht strategischer inzetten

“Het aanbestedingsrecht kan met meer impact worden toegepast dan nu het geval is, maar daarvoor is het eerst noodzakelijk om een goede visie te ontwikkelen, ook op nationaal niveau.” Dit zegt Elisabetta Manunza in het , uitgebracht door het NIDV, dat zich namens de Nederlandse defensie- en veiligheidssector inzet voor samenwerking tussen overheid, kennisinstellingen en bedrijfsleven. “Een visie gericht op een samenleving die ecologisch, inclusief en geopolitiek veilig is. Het verbaasde mij dat, nadat ik mijn visie op toekomstig aanbestedingsbeleid aan de Vaste Kamercommissie van Economische Zaken en Klimaat had gepresenteerd, er door een aantal Kamerfracties wél een voorstel werd ingediend voor een duurzaam en inclusief inkoop- en aanbestedingsbeleid, maar dat het derde aspect: veiligheid en strategische autonomie niet door hen is meegenomen. Ik vind dat naïef in deze tijd.”

In een  – over de Europese verwevenheid met, en strategische afhankelijkheid van, de Chinese economie – stelt Manunza dat Europese regels voldoende ruimte bieden om Chinese partijen bij overheidsaanbestedingen uit te sluiten als het om mogelijke veiligheidsrisico’s gaat. Het aanbestedingsrecht is volgens Manunza een belangrijk instrument voor Europa’s streven naar strategische autonomie; het biedt de Nederlandse overheid juridische ruimte, die het echter in de praktijk vaak niet benut omdat het handelsbelang vaak nog de doorslag geeft. 

Ook het COA is aanbestedingsplichtig

Maar wanneer de nationale veiligheid niet in het geding is, moet ook de overheid – júist de overheid – zich houden aan de regels van het aanbestedingsrecht. Dit blijkt weer eens uit een artikel op  (voor abonnees) over de huisvesting van asielzoekers door het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA). Het COA schakelde hiervoor 'brokers' in, commerciële partijen die hotelovernachtingen regelden voor asielzoekers die niet in de reguliere opvang terecht konden. Immers, het COA moet, vanwege het gebrek aan buffercapaciteit, voortdurend tegen hoge prijzen opvangcapaciteit inkopen. Zowel de overeenkomst van het COA met de 'brokers', als het regelen van opvang door deze ondernemers, vonden onderhands plaats, terwijl beide aanbestedingsplichtig waren: “Dat zorgt voor transparantie, concurrentie en controleerbaarheid”, aldus Manunza. Eén van de gevolgen van deze ondoorzichtige handelswijze was dat de ondernemers exorbitante winsten boekten, voor rekening van de belastingbetalers. 

                                                            _____________

Zie ook:

Tweede Kamercommissie over aanbestedingsbeleid (27 september 2023)