ľ¹Ï¸£ÀûÓ°ÊÓ

In de strijd tegen stikstof zijn miljarden gestoken in emissiearme stallen, luchtwassers en aangepast veevoer. Niet alleen halen die maatregelen weinig uit: ze brengen ook de gezondheid van koeien, varkens en kippen in gevaar, waarschuwen deskundigen in een artikel van Aliëtte Jonkers in De Volkskrant van 18 oktober 2025.

Voor het artikel is onder meer hoogleraar gezondheid landbouwhuisdieren, Arjan Stegeman, geïnterviewd. Dierenwelzijn is een blinde vlek in het stikstofbeleid, zegt hij. 'Wat ooit een gewaardeerd productiemiddel was, is nu een milieuprobleem geworden.' Daardoor zoekt de overheid vooral naar eenvoudige oplossingen voor de stikstofcrisis, zonder de bredere gevolgen te overzien. 'Op het moment dat je aan één knop gaat draaien, kan er een cascade van onbedoelde effecten volgen. De ellende met diergezondheid is dat die bijna altijd achteraan staat.'

Paradoxaal systeem

De overheid ziet diergezondheid volgens Stegeman vooral als een privézaak van de boer. 'De overheid beperkt zich tot de wettelijke dierziekten en zoönosen, zoals mond- en klauwzeer of Q-koorts. Zodra het gaat over bedrijfsgebonden aandoeningen - kreupelheid en uierontsteking bij melkvee, luchtwegaandoeningen bij varkens, vleugelbreuken en kneuzingen bij kippen - vindt de overheid het een verantwoordelijkheid van de sector.'

Dat leidt volgens Stegeman tot een paradoxaal systeem. De sector controleert zichzelf via een reeks kwaliteitssystemen - deels verplicht, deels vrijwillig - terwijl de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) alleen steekproefsgewijs langskomt. Beide partijen werken niet samen; ze wisselen zelfs geen informatie uit. Daardoor krijgen goedwillende boeren die meedoen aan vrijwillige controles soms meerdere keren per maand bezoek, terwijl de rotte appels er juist tussendoor kunnen glippen.

Versnipperd stikstofbeleid

Ook hoogleraar duurzaam en verantwoord samenleven met dieren, Frank Meijboom, komt in het artikel aan het woord. Het versnipperde stikstofbeleid van de overheid heeft de boeren én de dieren in de steek gelaten, vindt hij. Volgens hem ontbreekt een integrale blik: stikstof staat centraal, terwijl gezondheid, dierenwelzijn en landschap naar de achtergrond verdwijnen.

Meijboom vergelijkt dat met een dj die maar één schuif van het mengpaneel openzet: 'Als je alleen de bas voluit openzet, klinkt de muziek beroerd, maar ondertussen doen we gewoon alsof het heel mooi is.' Hetzelfde geldt voor de jarenlange investeringen in allerlei technologische innovaties, zegt hij. 'Die 2,4 miljard euro aan emissiearme stallen heeft nauwelijks iets opgelost, maar de politiek heeft er tijd mee gekocht. Je kunt weer even een paar jaar verder. En daarna krijg je het probleem keihard terug op je bord.'

Indicator van duurzaamheid

Op zegt Stegeman n.a.v. het stuk: ‘De gezondheid, het gedrag en het welzijn van dieren vormen niet alleen een moreel kompas, maar ook een indicator van duurzaamheid. Een landbouwsysteem dat niet goed is voor dieren, is uiteindelijk ook niet goed voor mens en milieu. Daarom is het tijd dat we het dier weer centraal zetten in onze keuzes over de toekomst van de veehouderij.’