Nieuw perspectief op migratie laat menselijk verhaal zien
Het is tijd om het verhaal over migratie om te draaien. Daarover waren alle sprekers het eens tijdens het UGlobe Café. In het programma ‘Grenzen voorbij: een ander perspectief op migratie’ op 1 juni, gingen we in gesprek met verschillende experts rondom het onderwerp migratie. , voorzitter bij Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken (ACVZ) en Bijzonder hoogleraar Actief Burgerschap (UvA) hield een pleidooi voor een Nederlandse minister voor Migratie en Samenleving. Hoogleraar Internationale Ontwikkelingsstudies (UU) Annelies Zoomers sprak over het onderzoeksprogramma Welcoming Spaces waarbij migranten de hoofdrol spelen in de revitalisering van krimpregio’s. , programmamaker en researcher, nam ons mee in het verhaal achter integratie. Tot slot vertelde Els van Driel het verhaal van jongeren tijdens hun reis door de donkere kant van Europa, waarbij ze een aantal fragmenten van de nieuwe documentaire Shadow Game liet zien. Het gesprek werd geleid door programmamaker en presentator .
Het veranderen van het verhaal over migratie, begint bij het erkennen van migratie als structureel onderdeel van samenleving. Volgens Monique Kremer is een minister voor Migratie en Samenleving hierin een eerste stap, immers heeft een kwart van de Nederlanders een migratieachtergrond. Een minister van Migratie en Samenleving zou zich proactief inzetten om het verknipte migratiebeleid efficiënter maar bovenal menselijker te maken.
Het tweede perspectief op migratie kwam van Annelies Zoomers. Met het onderzoeksproject laat ze zien wat een nieuw perspectief op migratie concreet kan opleveren. In het project worden Europese krimpregio’s gezien als ‘welcoming spaces’ voor migranten. In plaats van migranten top-down een woonplaats toe te wijzen, worden in het project voorbeelden van bottom-up beleid belicht. Aan de hand van gesprekken wordt de behoefte van een bepaalde krimpregio in kaart gebracht, vervolgens wordt aan migranten gevraagd of zij zichzelf in de regio zien wonen. Deze manier van wederzijds dialoog blijkt in de praktijk succesvol en verdient volgens Annelies Zoomers meer aandacht. Ze stelt dat ‘er wel degelijk draagvlak is zolang je maar met de gemeente en hun inwoners in gesprek gaat’.
Waar Monique Kremer met een nationale focus en Annelies Zoomers met een lokale focus, in eerste instantie tegenover elkaar lijken te staan, blijkt gedurende de avond dat de gemeenschappelijke deler wel degelijk aanwezig is. Wat voor beiden voorop staat, is de dialoog met zowel burgers als migranten om tot een gedragen en geaccepteerd beleid te komen. Het belang van dialoog onderstreept ook Yula Altchouler, programmamaker en researcher. Tijdens de avond staat ze stil bij de term ‘vluchteling’. Wanneer noem je jezelf bijvoorbeeld vluchteling? En wat doet dit met de identiteit van een persoon? Zelf emigreerde Yula in 1990 vanuit Rusland naar Nederland. Yula vertelt vaak het gevoel te hebben gehad geen ‘echte’ vluchteling te zijn vergeleken met mensen die direct in levensgevaar hadden ervaren. Haar conclusie is dan ook dat ‘de vluchteling’ niet bestaat. Yula geeft de voorkeur aan ‘nieuwkomers’, omdat onder nieuwkomers vluchtelingen, migranten en expats vallen. Els van Driel, documentairemaker van , herkent het labelen van ‘de vluchteling’ in haar eigen werk. Ze vertelt dat ze tijdens het filmen van de documentaire als eerste geneigd was om te vragen waar de jongeren vandaan komen en waarom ze gevlucht waren. Maar maakt dat eigenlijk uit? Het belangrijkste is dat vluchtelingen hier nu zijn en de ruimte moeten krijgen om hun verhaal te vertellen.
De documentaire Shadow Game volgt jongeren tijdens hun reis als vluchteling door Europa. De tieners zien het oversteken van landsgrenzen als ‘games’. ‘Het is een overlevingsmechanisme’, vertelt Els, ‘om de reis behapbaar te maken’. De documentaire laat op een confronterende manier zien hoe deze gevaarlijke reis voor jonge jongens een dagelijkse realiteit is en hoe weinig weet hiervan is. is op 10 juni in première gegaan in verschillende bioscopen in Nederland.
In conclusie heeft migratie een nieuw verhaal nodig. Elke spreker van het afgelopen UGlobe Café onderschrijft hiervoor het belang van het gesprek, het verhaal en de ruimte hiervoor. Het erkennen van migratie als structureel fenomeen lijkt hiervoor de eerste stap: richt beleid niet op het terugdringen van migratie maar omarm migratie en denk na over hoe we hier als samenleving mee om moeten gaan.