ľ¹Ï¸£ÀûÓ°ÊÓ

Climate activism has many faces, from activists who voluntarily allow themselves to be arrested to legal experts who take on governments and corporations with the law book in hand. In addition, scientists are also speaking out in ever brighter terms in favor of action to combat climate change. In the UGlobe Café they talked to each other.

Read the full report (in Dutch) 

In het UGlobe Café ‘De vele gezichten van klimaatactivisme’ op woensdag 24 november gingen we in gesprek met drie experts over de rol van elk van deze vormen van activisme in de strijd tegen klimaatverandering en hoe zij zich tot elkaar verhouden. Daarnaast werd besproken in hoeverre professionals, zoals wetenschappers en juristen, klimaatactivisme gescheiden moeten en kunnen houden van hun werk. Het gesprek werd geleid door programmamaker en presentator Shula Tas.

Wetenschapper heeft burgerplicht
Dr. James Dyke, assistent-directeur en docent aardsysteemkunde binnen het Global Systems Institute aan de ľ¹Ï¸£ÀûÓ°ÊÓ of Exeter, bepleitte via een Zoom-verbinding dat wetenschappers, ondanks de neutraliteit die van hen verwacht wordt, ook een plicht als burger hebben om in actie te komen tegen klimaatverandering. Hij erkende wel dat veel wetenschappers een soort onzichtbare grens ervaren tussen het beoefenen van wetenschap en het uiten van activistische standpunten. Zo zijn er ook wetenschappers die ervoor kiezen de academische wereld te verlaten, zodat zij meer vrijheid krijgen en hierdoor meer maatschappelijke impact kunnen bewerkstelligen. Dyke hoopt echter dat de academische wereld in de toekomst beseft dat wetenschappers ook binnen hun functie meer impact kunnen maken dan nu vaak gebeurt, en dat wetenschappers de vrijheid krijgen om dit te doen.

Constructief debat
Appy Sluijs, hoogleraar paleoceanografie aan de Universiteit Utrecht, is hier wat terughoudender in, maar wel voorstander van een constructiever debat tussen wetenschap en samenleving met betrekking tot klimaatverandering, waarbij gemeenschappelijke waarden als uitgangspunt moeten worden genomen. Ook moet de vorm van dit debat creatiever, zo stelde Sluijs. In plaats van de conventionele lezingen en stukjes in de krant, zouden wetenschappers meer onverwachte dingen kunnen doen om steeds op een andere manier aandacht te zoeken voor het klimaatprobleem. Hij ziet de neutraliteit die vaak van wetenschappers wordt verwacht niet snel in het geding komen zolang wetenschappers enkel wetenschappelijk onderbouwde informatie verstrekken bij deelname aan het publieke debat. Hij ziet wel een gevaar wanneer wetenschappers actief deelnemen aan het publieke en politieke debat, namelijk dat wetenschappelijk onderbouwde en bewezen feiten opnieuw in twijfel kunnen worden getrokken en als onzin kunnen worden afgeschreven door individuen die niet over de juiste expertise beschikken om hier een gedegen oordeel over te vellen. Hierdoor moeten wetenschappers het in dit publieke debat afleggen tegen mensen die handiger debatteren, maar minder waarde hechten aan de wetenschappelijke onderbouwing van feiten die zij verkondigen.

Actieve rol van de rechter
Een andere invalshoek kwam van Laura Henderson, universitair docent bij het Nederlands Instituut voor de Rechten van de Mens en ook verbonden aan het Utrecht ľ¹Ï¸£ÀûÓ°ÊÓ Centre for Global Challenges. Zij betoogt dat de vaak op meerdere manieren interpreteerbare wetten binnen onze democratie weliswaar een actieve rol van rechters vereisen, maar dat dit niet zozeer als activisme kan worden gezien. Hierbij erkent ze dat een rechter bij een klimaatrechtzaak tussen burgers en overheid in een ongemakkelijke positie zit, omdat een rechter in deze haar oordeel boven dat van een democratisch verkozen overheid stelt. Maar dit relativeert ze door de vergelijking te trekken tussen rechters en sportscheidsrechters. Een rechter moet, net als een scheidsrechter, de regels van het spel (voor rechters is dit de democratie) handhaven. Maar omdat de regels en grenzen binnen de democratie een stuk minder duidelijk zijn dan bijvoorbeeld de lijnen van een voetbalveld, zo legde Laura Henderson uit, vereist de taak van een rechter een actievere houding met betrekking tot het interpreteren van regels en wetten. Dit ziet zij echter niet als activisme, omdat een rechter niet als doel heeft om met een bepaalde agenda de wereld te veranderen, ook al kan haar oordeel wel politieke gevolgen hebben.

Radicaal standpunt
Tenslotte schetste Sebastiaan Vannisselroy, student Philosophy, Politics & Economics en activist en woordvoerder bij Extinction Rebellion (XR), de rol van protestbewegingen zoals XR in het klimaatdebat. Vanisselroy ziet het als belangrijkste taak van protestbewegingen om binnen het publieke debat te verschuiven wat als ‘acceptabel’ wordt gezien, door een radicaal standpunt aan de rand van het politieke spectrum te verkondigen. Bovendien erkent hij dat een klimaatmars niet direct veel politieke verandering teweegbrengt, en daarom noemt hij het betrekken van meer mensen bij de klimaatbeweging als belangrijkste doel van veel acties. Ook spreekt hij zijn verwachting uit dat het een kwestie van tijd is totdat de milieustrijd gaat radicaliseren. Het probleem, zo stelt Sebastiaan, is namelijk het kortetermijndenken door politici vanwege de eigen belangen die spelen met betrekking tot verkiezingen. Een oplossing die hij hiervoor oppert, is het burgerberaad, dat hij ziet als een radicalere en snellere uitkomst voor het klimaatprobleem.

De gezamenlijke conclusie van alle sprekers is dat elke vorm van activisme een steentje bijdraagt aan de strijd tegen klimaatverandering, zonder elkaar wezenlijk in de weg te zitten. Ook zien zij, mede naar aanleiding van vragen vanuit het publiek, een belangrijke rol weggelegd voor het onderwijs in het tegengaan van klimaatverandering.