ľ¹Ï¸£ÀûÓ°ÊÓ

Bijna de helft van de wereldwijd geproduceerde groente is afkomstig van rozetplanten zoals sla, kool en biet. De meeste rozetplanten vormen initieel een bladrozet (krans van grondstandige bladeren), later tijdens hun ontwikkeling gevolgd door de vorming van een bloeistengel. Dit laatste heet doorschieten. Landbouwkundig gezien is doorschieten een ongewenste eigenschap, omdat het een nadelig effect heeft op zowel kwantiteit als kwaliteit van de te oogsten delen van een rozetgewas, zoals bladeren, knollen en wortels. Desondanks is nauwelijks bekend hoe een bladrozet in de basis gevormd wordt en hoe het rozetstadium vervolgens wordt beëindigd met initiatie van stengelgroei.

In dit proefschrift zijn rozetvorming en doorschieten onderzocht in de modelplant Arabidopsis thaliana (zandraket). Een belangrijke uitkomst is dat het ARABIDOPSIS THALIANA HOMEOBOX 1 (ATH1) eiwit noodzakelijk is voor de vorming van een compacte rozet. ATH1 is tijdens rozetgroeiactief in het bovengrondse regelcentrum van de plant (scheuttop) en verdwijnt daar wanneer de plant doorschiet. In planten zonder ATH1 is deze scheutregio tijdens rozetgroei verstoord in zijn activiteit, met verlies van de rozetstructuur tot gevolg. De plant schiet als het ware al door tijdens het verkeerde ontwikkelingsstadium. Omgekeerd zorgt continue activiteit van ATH1 in de scheuttop voor volledige onderdrukking van stengelvorming, zelfs onder omstandigheden die normalerwijs doorschieten bevorderen. ATH1 blokkeert stengelvorming door in te grijpen op meerdere groeiroutes.

De verkregen informatie uit dit proefschrift schijnt niet alleen nieuw licht op onderbelichte processen binnen de plantenbiologie, maar kan ook gebruikt worden bij de ontwikkeling van minder schietgevoelige gewassen.