ľ¹Ï¸£ÀûÓ°ÊÓ

Samenvatting

Epitheelweefsels vormen fysieke barrières die organen beschermen tegen schadelijke invloeden van buitenaf. Tegelijkertijd worden epitheelweefsels continu vernieuwd, waarbij verlies van cellen wordt gecompenseerd door aanmaak van nieuwe cellen. Om de barrièrefunctie van het epitheel te behouden moet de hoeveelheid celdelingen nauwgezet in balans zijn met celverlies. Daarnaast ondergaan cellen complexe vormveranderingen tijdens celdeling, waarbij de epitheelbarrière ook intact moet worden gehouden. In dit proefschrift beschrijven we hoe beide processen afhankelijk zijn van krachten die cellen op elkaar uitoefenen en de manier waarop cellen op deze krachten reageren. We laten zien dat de hoeveelheid celdelingen in een epitheel-laag wordt bepaald door de dichtheid van cellen, hetgeen gepaard gaat met veranderingen in trekkrachten tussen cellen die via het cel-cel adhesie eiwit E-cadherine worden gevoeld. E-cadherine reguleert vervolgens de activiteit van het eiwit Cdk1 en bepaalt daardoor de lengte van de G2-fase van de celcyclus en wanneer cellen mitose in gaan om te delen. We vinden dat omgekeerd Cdk1 de organisatie van cel-cel adhesie complexen beïnvloedt, hetgeen een dynamische wisselwerking tussen cel-cel adhesie en de celcyclus aanduidt. Als laatste beschrijven we dat wanneer een cel mitose ingaat deze tijdens het opronden ook krachten uitoefent op buurcellen. Dit leidt tot veranderingen in E-cadherine adhesies die selectief plaatsvinden aan één kant van het cel-cel contact, wat nodig is om de epitheelbarrière te behouden en tegelijkertijd de vormveranderingen van de mitotische cel mogelijk te maken. Krachten tussen cellen gevoeld door E-cadherine adhesies spelen dus een cruciale rol in de regulatie van celdeling in epitheelweefsels.