ľ¹Ï¸£ÀûÓ°ÊÓ

Dit proefschrift onderzoekt de interactie tussen ziekteverwekkers en de mens om luchtweginfecties beter te begrijpen op individueel niveau (ziekte-ernst) en populatieniveau (epidemieën). De COVID-19 pandemie heeft laten zien hoe ontwrichtend snelle verspreiding van een nieuwe ziekteverwekker kan zijn. Maatregelen tegen SARS-CoV-2 hadden ook invloed op het voorkomen van andere infectieziekten. Na het opheffen van de maatregelen was er in 2022 een sterke toename van ernstige groep A-streptokokkeninfecties. Dankzij herinvoering van landelijke Streptococcus pyogenes surveillance, waarbij genetische eigenschappen van de bacterie worden onderzocht, kon worden vastgesteld dat de verheffing samenviel met de opkomst van nieuwe varianten. Laboratoriummodellen die menselijke infecties nabootsen kunnen vervolgens worden gebruikt om de eigenschappen van nieuwe varianten te onderzoeken. We tonen aan dat mini-luchtwegen, gekweekt uit stamcellen, met S. pyogenes kunnen worden geïnfecteerd en gebruikt om de uitgelokte afweerreactie te bestuderen. Het tweede deel richt zich op de afweerreactie tegen SARS-CoV-2. Uitblijven van virus-specifieke T-celafweer bleek een voorspeller voor een ernstig ziektebeloop. Dit laat zien dat de verworven afweer een belangrijke rol speelt bij het onder controle houden van het virus. Verworven afweer kan ook worden opgewekt door vaccinatie. Al snel na invoering van covidvaccinatie traden doorbraakinfecties op, maar deze konden niet worden teruggevoerd op het uitblijven van verworven afweer na vaccinatie (vaccinfalen) of veranderingen in het virus (vaccinescape). Onderzoek zoals hier beschreven draagt bij aan beter begrip van infectieziekten en legt de basis voor ontwikkeling van publieke gezondheidsmaatregelen, vaccins en behandelingen om toekomstige epidemieën te bestrijden.Dit proefschrift onderzoekt de interactie tussen ziekteverwekkers en de mens om luchtweginfecties beter te begrijpen op individueel niveau (ziekte-ernst) en populatieniveau (epidemieën). De COVID-19 pandemie heeft laten zien hoe ontwrichtend snelle verspreiding van een nieuwe ziekteverwekker kan zijn. Maatregelen tegen SARS-CoV-2 hadden ook invloed op het voorkomen van andere infectieziekten. Na het opheffen van de maatregelen was er in 2022 een sterke toename van ernstige groep A-streptokokkeninfecties. Dankzij herinvoering van landelijke Streptococcus pyogenes surveillance, waarbij genetische eigenschappen van de bacterie worden onderzocht, kon worden vastgesteld dat de verheffing samenviel met de opkomst van nieuwe varianten. Laboratoriummodellen die menselijke infecties nabootsen kunnen vervolgens worden gebruikt om de eigenschappen van nieuwe varianten te onderzoeken. We tonen aan dat mini-luchtwegen, gekweekt uit stamcellen, met S. pyogenes kunnen worden geïnfecteerd en gebruikt om de uitgelokte afweerreactie te bestuderen. Het tweede deel richt zich op de afweerreactie tegen SARS-CoV-2. Uitblijven van virus-specifieke T-celafweer bleek een voorspeller voor een ernstig ziektebeloop. Dit laat zien dat de verworven afweer een belangrijke rol speelt bij het onder controle houden van het virus. Verworven afweer kan ook worden opgewekt door vaccinatie. Al snel na invoering van covidvaccinatie traden doorbraakinfecties op, maar deze konden niet worden teruggevoerd op het uitblijven van verworven afweer na vaccinatie (vaccinfalen) of veranderingen in het virus (vaccinescape). Onderzoek zoals hier beschreven draagt bij aan beter begrip van infectieziekten en legt de basis voor ontwikkeling van publieke gezondheidsmaatregelen, vaccins en behandelingen om toekomstige epidemieën te bestrijden.