Oratie Marlies Honingh: Democratie voorbij de machinerie
Op 6 november 2025 aanvaardt Marlies Honingh haar benoeming als bijzonder hoogleraar Maatschappelijke democratie aan de Universiteit Utrecht. Deze bijzondere leerstoel is ingesteld namens de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB). Om 16.15 uur precies zal zij in de aula van het Academiegebouw van de Universiteit Utrecht haar oratie uitspreken met de titel ‘Democratie voorbij de machinerie.’
In Nederland hebben we, net als in andere landen, vaak een instrumentele kijk op de democratie. Het gaat over instrumenten als verkiezingen (‘stemmen’) en referenda, en over procedures om meningsverschillen vreedzaam en legitiem op te lossen, zoals besluitvorming en inspraak. Deze ‘machinerie’, zo betoogt bijzonder hoogleraar Marlies Honingh, toont een te smal perspectief op wat democratie omvat en kan betekenen.
Historische reflecties laten zien dat de democratie geen vaststaand systeem is maar een voortdurend evoluerend proces, dat in sterke mate afhankelijk is van de betrokkenheid van maatschappelijke organisaties en (groepen) burgers. De democratie als een gezamenlijk project van samenleven ondanks verschillende achtergronden, meningen en stemmen: de maatschappelijke democratie.
In de maatschappelijk democratie (‘civil society’) treffen we een bonte verzameling van organisaties zoals woningcorporaties, scholen, ziekenhuizen, verenigingen, stichtingen associaties, grassroots bewegingen en coöperaties, die zich organiseren rond inhoudelijke, sociale en culturele opgaven. Daarmee geven deze organisaties invulling aan de wijze waarop we ons als burgers tot elkaar verhouden, voor elkaar zorgen, kinderen socialiseren, middelen verdelen, mensen in- of juist uitsluiten, en conflicten oplossen.
In deze organisaties is ruimte voor democratische socialisatie, in de zin van het voorleven van een democratische omgang met verschil, maar ook voor inhoudelijke agendering, bijsturing en het bieden van tegenmacht. Bijzonder hoogleraar Marlies Honingh gaat na hoe en waar organisaties in de maatschappelijke democratie ervoor kunnen zorgen dat burgers samen omgaan met dat wat hen verdeelt.
NB. De oratie kan alleen door genodigden fysiek worden bijgewoond. Degenen die in de aula verwacht worden, ontvangen daartoe een aparte uitnodiging.
Live stream
Andere belangstellenden kunnen de oratie online volgen via een live stream:
- Begindatum en -tijd
- Einddatum en -tijd
- Locatie
- Hoogleraar
- Prof. dr. Marlies Honingh
- Leerstoel
- Maatschappelijke bestuurskunde, in het bijzonder Maatschappelijke democratie.
- Titel oratie
- Democratie voorbij de machinerie