ľ¹Ï¸£ÀûÓ°ÊÓ

Op maandag 29 september 2025 spreken Kathrin Thiele, hoogleraar Gender, cultuur & ecologieën, en Birgit M. Kaiser, hoogleraar Vergelijkende literatuurwetenschap, hun oraties uit. Thiele houdt haar oratie getiteld ‘Who’s Afraid of Complexity?’, waarna Kaiser haar oratie ‘The Many Tongues of Literature’ houdt. De strekking van hun boodschap komt overeen: voor een inclusievere en eerlijkere wereld is het belangrijk om nieuwsgierig te blijven naar nieuwe perspectieven en open te staan voor de ander. 

Omarm complexiteit en nieuwe perspectieven

Eenvoudige tegenstellingen en afgebakende hokjes zijn niet genoeg om onze wereld te begrijpen, benadrukken steeds meer wetenschappers. De werkelijkheid is nu eenmaal ingewikkelder dan dat. Daarom, zegt Kathrin Thiele, moeten we complexiteit niet buitensluiten, maar omarmen. Birgit M. Kaiser onderstreept dit. Schuw het niet, zegt ze, maar sta open voor nieuwe perspectieven, ook als die op het eerste gezicht botsen met je eigen overtuigingen.

Zeker binnen de geesteswetenschappen moeten wetenschappers grote vragen (durven) stellen en kleine verhalen een plek geven, bepleiten de hoogleraren. 

Oratie Kathrin Thiele: Who’s Afraid of Complexity?

Om tot een eerlijkere en duurzamere samenleving te komen, mogen we complexe vraagstukken niet uit de weg gaan, stelt hoogleraar Kathrin Thiele. Ze daagt ons uit om verder te kijken dan traditionele tegenstellingen als natuur-cultuur of man-vrouw, omdat deze voorbijgaan aan de werkelijke complexiteit van de wereld. 

Thiele verzet zich tegen het idee dat er strikt gescheiden domeinen bestaan en stelt een manier van denken voor die is gericht op onderlinge relaties en verbindingen. Zelf brengt ze in haar leerstoel drie wetenschappelijke begrippen samen: gender, cultuur en ecologieën.

Voor Thiele zijn dit ‘lenzen’ om de wereld door te bekijken. Ze doet bijvoorbeeld geen onderzoek naar gender als identiteit, maar gebruikt kennis uit de genderstudies om te begrijpen hoe macht en ongelijkheid werken. Cultuur laat zien welke waarden en tradities een rol spelen en hoe mensen betekenis geven aan de wereld. En ecologie gaat over de relaties tussen onszelf en alles in onze omgeving – en maakt zo duidelijk dat niets op zichzelf staat. 

In haar oratie sluit Thiele aan bij het werk van de gerenommeerde denkers Judith Butler en Sylvia Wynter en de kritische feministische filosofie. Ze betoogt dat deze manier van wetenschap bedrijven niet bij reflectie alleen blijft, maar ook manieren zoekt om in de praktijk verschil te maken. 

Oratie Birgit M. Kaiser: The Many Tongues of Literature

Wat is vandaag de dag de waarde van literatuur? Deze vraag staat centraal in de oratie van hoogleraar Vergelijkende literatuurwetenschap Birgit M. Kaiser. Voor haar is literatuur veel meer dan kunst of vermaak: literatuur geeft ons als lezer de mogelijkheid om onbekende werelden binnen te stappen, kennis te maken met ‘de ander’ en nieuwe perspectieven te verkennen. Literatuur, zegt Kaiser, prikkelt onze nieuwsgierigheid en verbeeldingskracht en nodigt ons uit om open te staan voor wat anders is dan wij.

In haar lezing bouwt Kaiser voort op het concept ‘esthetische educatie’ van de internationaal gelauwerde literatuurcriticus Gayatri Spivak. Volgens Spivak moeten we onze verbeelding en empathie trainen, om werkelijk open te kunnen staan voor de stemmen en ervaringen van de ander. 

Daarom moeten ook gemarginaliseerde en vaak vergeten stemmen worden gehoord, benadrukt Kaiser. Waar haar vakgebied, de vergelijkende literatuurwetenschap, zich lange tijd voornamelijk op Europese literatuur richtte, roept ze op om de blik te verbreden en mondiale meertaligheid te omarmen. Zo kan de discipline bijdragen aan een inclusiever literair landschap én een rechtvaardigere maatschappij.