ľ¹Ï¸£ÀûÓ°ÊÓ

Mathijs Boom - Deltaic History: Reimagining Human and Natural History in the Low Countries, 1740-1840

Eeuwenlang werden de rivieren en polders langs de Noordzeekust door de mens gevormd. Het samenspel tussen menselijke en natuurlijke krachten was bekend bij de bewoners van de achttiende-eeuwse Lage Landen. Toch ontwikkelden Europese geleerden pas in de tweede helft van de achttiende eeuw een kader om de veranderingen in de rivierdelta te bestuderen als onderdeel van de geologische geschiedenis van de aarde zelf. Naarmate waarnemers het landschap leerden lezen als een archief van een natuurlijk verleden begonnen hun voorstellingen van het oudste verleden van de regio te veranderen.

Dit paper onderzoekt de manieren waarop oudheidkundigen, landmeters, hydrologen, naturalisten, geografen en andere geleerden de historische verbeelding van het oude verleden in de Lage Landen veranderden. Mijnbouw en de jacht op minerale rijkdommen waren van groot belang voor de productie van geologische kennis van de oudste landschappen, geassocieerd met diepe tijd, maar wat vormde het begrip van de veranderlijke delta? Ik betoog dat waterbeheer, utilitaire natuurhistorie en geografie, en de groeiende staatsmacht tussen 1740 en 1840 hielpen bij het herdefiniëren van zowel de oude menselijke als natuurlijke geschiedenis van de Lage Landen, waarbij landschappen de plaats innamen van teksten als bron voor historische reconstructie.

Dit artikel is gebaseerd op mijn dissertatie, waarin de studie van de aardgeschiedenis in de Lage Landen van 1740 tot 1840 wordt onderzocht. Ik gebruik deze geografische lens om de manieren in kaart te brengen waarop bepaalde natuurlijke en culturele landschappen aanleiding gaven tot verschillende manieren van denken over het oude verleden. Mijn onderzoek wordt gefinancierd door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO).

Stephen Snelders - Public Dialogue in the Anthropocene: The Role of History

Wij leven in een tijdperk - wel het "Antropoceen" (of "The Age of Extinction") genoemd - waarin de mens een geologische en biologische actor is geworden met een beslissende invloed op het klimaat, het milieu en het voortbestaan van soorten. In 2020 heeft de secretaris-generaal van de VN nationale regeringen opgeroepen een klimaatnoodsituatie af te kondigen. Wetenschappelijk onderbouwde oplossingen voor klimaatproblemen, zoals de energietransitie en de reductie van CO2-uitstoot, worden echter niet door iedereen geaccepteerd en hebben geleid tot polarisatie.

Nieuwe vormen en inhouden van publieke dialoog lijken noodzakelijk om meer consensus over klimaatkwesties te bereiken. In een nieuw project bij FI/HPS onderzoeken we de rol die de geschiedwetenschap kan spelen bij het ontwikkelen van nieuwe inhouden. In het afgelopen decennium hebben historici geprobeerd om nieuwe 'transspecies'-perspectieven in te nemen en methoden te ontwikkelen om hun onderzoeksthema's vanuit een 'meer-dan-menselijk' perspectief te benaderen. Zij hebben het onderwerp van hun analyse uitgebreid met biologische, sociale en geologische aspecten; zij hebben menselijke actoren gedecentreerd en niet-menselijke actoren zoals dieren, planten en virussen 'agency' gegeven; en zij hebben getracht de mens te situeren als onderdeel van ruimere landschappen en omgevingen.

Dit onderzoek heeft duidelijk gemaakt dat de omvang en de vormen van de mens-natuurdichotomie die wij waarnemen (en zelfs de dichotomie zelf) geen constante zijn geweest in de geschiedenis, maar veeleer historisch en cultureel veranderlijk zijn. Ons gevoel van identiteit wordt gevormd door verbeelding, door benoemen en definiëren, en door handelingen van erkenning en toekenning. Deze processen vinden plaats door de eindeloze herhaling van verhalen die bepaalde elementen benadrukken en aan ons herhalen wie wij zijn. Kunnen we niet-antropocentrische onderzoeksmethoden toepassen om onze culturele en historische opvattingen over mens en natuur te heroriënteren, en zo nieuwe verhalen en identiteiten produceren die nieuwe perspectieven bieden voor de publieke dialoog? En meer concreet, hoe kunnen we dit opnemen in ons programma van onderzoek naar de geschiedenis van wetenschap en kennis?

Voor meer informatie over de sprekers klik hier.