‘We wekken vertrouwen door het publiek bij ons onderzoek te betrekken’
Vier wetenschappers vertellen hoe ze een breed publiek betrekken bij hun onderzoek
Bij Diergeneeskunde betrekken we een breed publiek bij ons onderzoek. Dat kunnen burgers zijn, maar ook maatschappelijke organisaties, ondernemers, scholen, de industrie of overheid. We houden onze oren en ogen open voor hun vragen, ideeën en zorgen. Die verwerken we in ons onderzoek om zoveel mogelijk maatschappelijke impact te bereiken. Hoe ziet dat eruit? We geven vier voorbeelden.
'Ik laat kinderen nadenken over gebruik van proefdieren.'
Met een spel met knuffeldieren krijgt Monique Janssens het voor elkaar om kinderen te laten nadenken over het gebruik van proefdieren. Als ethicus en communicatieadviseur daagt ze kinderen uit om zelf keuzes te maken over lastige dilemma’s.
Op tafel liggen vijf knuffeldieren: een hond, een rat, een aap, een vis en een konijn. Ook staat er een erlenmeyer uit het laboratorium en ligt er een laptop. Kinderen schuiven aan tafel en krijgen van Janssens dilemma’s voorgeschoteld.
Bijvoorbeeld: ‘Je bent een slimme wetenschapper en hebt een medicijn ontwikkeld tegen hoofdpijn. Hoe ga je testen of dit medicijn veilig is?’ De kinderen mogen één van de objecten op tafel kiezen en uitleggen waarom ze die kiezen. ‘Ik was verbaasd over de reacties’, vertelt Janssens. ‘De kinderen zijn heel genuanceerd en denken goed na over de afwegingen.’ Vervolgens maakt ze het spel moeilijker en legt ze kwesties voor met ziektes als kanker of rookverslaving.
Dierproeven tegen rookverslaving
‘Het spannendste moment is altijd als we bij de rookverslaving komen. De meeste kinderen vinden het niet eerlijk als dieren daarvoor moeten opdraaien. Vervolgens breng ik in dat verslaving ook een soort ziekte is. Dat brengt ze aan het twijfelen. Soms komt een kind met het voorstel om de veiligheid van het middel op rokers te testen, of we zoeken vrijwilligers onder de ouders die ook aan tafel zitten. Zo geef ik kinderen een inkijkje in de dilemma’s bij de ethische toetsing van dierproeven.’ Janssens vindt het belangrijk om mensen bij de dilemma's rondom dierproeven te betrekken. ‘Ik denk dat we daarmee begrip kweken en vertrouwen wekken.’
Video van het spel
Janssens maakte een video waarin ze het spel met deskundigen speelt. Bekijk de op Youtube (Engelse ondertiteling).
'Vijftienjarige pubers bleken razend enthousiast.'
Wetenschapper Vivian Goerlich betrekt scholieren bij haar onderzoek naar stadsduiven. De scholieren helpen haar met observeren en tellen van de dieren.
Goerlich ontwikkelde twee programma’s om scholieren bij haar onderzoek te betrekken. Samen met het universiteitsmuseum maakte ze een lesprogramma van twee uur waarin leerlingen zelf onderzoekers worden. Ze bedenken een onderzoeksvraag over duiven en proberen deze te beantwoorden door duiven te tellen en te observeren.
Volgend jaar gaat Goerlich met het tweede programma meer de diepte in. ‘Drie maanden lang betrek ik dan een klas bij mijn onderzoek. Daarvoor werk ik samen met docenten. Zij kennen de scholieren goed en kunnen de lessen verzorgen.’
Zouden ze het leuk vinden?
Het was voor Goerlich de eerste keer dat ze samen met scholieren werkt. Ze was dan ook behoorlijk gespannen toen de eerste klas aan de slag ging met het lesprogramma. ‘Het waren vijftienjarige pubers en ik twijfelde of ze het leuk zouden vinden, maar ze bleken razend enthousiast! Onderzoek hoort niet beperkt te blijven tot je kantoor op de universiteit. Ik merkte dat onze onderzoeksthema’s over de relatie tussen mens en dier enorm leven in de maatschappij.’
Goed beeld van wetenschap
Volgens Goerlich is public engagement een win-win situatie. Aan de ene kant is het waardevol voor haarzelf en de samenleving. ‘De scholieren verzamelen data over stadsduiven die ik kan gebruiken voor mijn onderzoek. Bovendien krijgen de scholieren door het bestuderen van duiven meer waardering voor duiven en de natuur. Dat is belangrijk, want jonge mensen zijn de natuurbeschermers van de toekomst.’ Ook voor de scholieren zelf is het nuttig. ‘Ze krijgen een goed beeld van wetenschap, doordat ik vertel over het alledaagse leven als onderzoeker.’
'Er kwamen 130 unieke onderzoeksvragen binnen.'
In de winter stoken veel mensen hout in hun kachel of open haard. Heerlijk warm en knus, maar ook een bron van overlast vanwege de houtrook. Promovendus Fleur Froeling doet samen met zo’n honderd burgers onderzoek naar de effecten van houtrook op onze gezondheid.
‘We betrekken burgers van begin tot eind bij ons onderzoek’, vertelt Froeling. ‘Eerst bekeken we samen op welke vragen we graag antwoord wilden. Dat gebeurde via bijeenkomsten, nieuwsbrieven en social media.’ Er kwamen 130 unieke vragen binnen, waarvan Froeling tijdens bijeenkomsten met burgers de belangrijkste selecteerde. Denk aan: Wat zijn de lichamelijke gevolgen van het inademen van houtrook op de korte en lange termijn? En: Is er een duurzame manier om hout te stoken?
Wat vinden burgers belangrijk?
Vervolgens denken de burgers met Froeling mee over de beste manier om de vragen te beantwoorden, helpen ze met het verzamelen en analyseren van data, schrijven ze mee aan publicaties en communiceren ze zelfs over de uiteindelijke resultaten. Froeling: ‘Het biedt nieuwe perspectieven en een goede inkijk in wat burgers belangrijk vinden. En zij krijgen een inkijkje in ons werk. Zo kunnen we van elkaar leren.’
'Kunst en wetenschap kunnen elkaar versterken.'
Aan het eind van haar promotieonderzoek besloot Nikae te Moller op een originele manier het publiek te betrekken bij haar onderzoek. Hoe ze dat deed? Met dans.
De jonge wetenschapper maakte een dans over artrose en vertelde zo over haar onderzoek naar deze aandoening. Te Moller, die zelf ook meedanst: ‘Ik wilde op een creatieve en toegankelijke manier mijn onderzoek met het publiek delen én aandacht vragen voor onderzoek naar artrose. Ook wil ik andere wetenschappers inspireren hun werk op een creatieve manier te delen. Wetenschap en kunst kunnen elkaar versterken.’
Slimme vragen van kinderen
Te Moller werkte samen met de dansers en een choreograaf aan een video en een live-voorstelling. De voorstelling was onder meer te zien tijdens het Weekend van de Wetenschap, een evenement waarbij Nederlandse universiteiten hun deuren openen voor publiek. Na de dansuitvoering ging ze met het publiek in gesprek over artrose. ‘Het was ontzettend leuk om met kinderen in gesprek te gaan over mijn onderzoek. Uit hun slimme vragen bleek dat ze de abstracte verbeelding van het gewricht en de problemen die ontstaan bij artrose heel goed begrepen.’
Dans bekijken?
Bekijk de video ‘’ op YouTube.