Wanneer standaardmedicatie niet volstaat
Maatwerk van de apotheek
Een kat is geen kleine hond en een schaap werkt anders dan een geit. Bij de Apotheek van de faculteit Diergeneeskunde weten ze dat geen dier hetzelfde is en ieder dier dus ook anders reageert op medicatie. De apotheek levert maatwerk, maar de toekomst ligt bij personalised medicine. Om daar te komen werkt de apotheek nauw samen met onderzoekers.
Medicatie op maat
De Apotheek van de faculteit Diergeneeskunde is uniek in Nederland: het is de enige apotheek die diergeneesmiddelen, indien nodig, zelf mag bereiden. Ze maken medicijnen die nergens verkrijgbaar zijn, omdat ze speciaal moeten worden afgestemd op een bepaald dier of omdat ze financieel niet interessant genoeg zijn voor grootschalige productie door de farmaceutische industrie. Daarnaast leveren ze aan dierentuinen in heel Europa en springen ze bij wanneer standaardmedicatie niet leverbaar is. “Dat vraagt om een flexibele houding waarbij tegelijkertijd voldaan moet worden aan de strenge eisen die gesteld worden aan geneesmiddelen”, vertelt apotheker Sietske Mesu. De bereidingsafdeling van de apotheek is bovendien onmisbaar in het wetenschappelijk onderzoek van de faculteit.
Van illegale handel naar verantwoord medicijn
Een voorbeeld van de bijdrage die de apotheek levert, is de behandeling van katten met Feline Infectieuze Peritonitis (FIP), een ernstige virusziekte. Er zijn helaas geen geregistreerde geneesmiddelen beschikbaar voor deze levensbedreigende ziekte. Dat leidde tot illegale handel in medicijnen tegen FIP. Nu wordt het medicijn op een veilige en verantwoorde wijze bereid door de apotheek. Dierenartsen, apothekers en onderzoekers werken nauw samen om de behandeling tegen FIP verder te optimaliseren. Ze kijken hierbij naar wat bij welke kat werkt en waarom.
Personalised medicine
Ronette Gehring is hoogleraar Veterinaire Farmacotherapie en Farmacie en blij dat haar onderzoeksgroep letterlijk in de apotheek is gehuisvest. “Er is een mooie kruisbestuiving”, vertelt ze. “We werken met het departement Clinical Sciences aan leukemie bij honden en met Royal GD aan antibioticaonderzoek bij kippen. Ook dragen we bij aan innovatieve methoden en AI om het gebruik van proefdieren te verminderen.”
Een centrale vraag in het werk van Gehring’s onderzoeksgroep is: hoe kunnen we medicijnen beter afstemmen op het individuele dier om de effectiviteit te vergroten en ongewenste effecten, zoals bijwerkingen, residuen en antibioticaresistentie, te minimaliseren? “De verschillen tussen diersoorten, en zelfs tussen rassen, maken het noodzakelijk om doseringen specifiek af te stemmen”, legt ze uit. “Maar het genereren van de benodigde experimentele data is vaak ethisch en financieel niet haalbaar. Dat beperkt niet alleen onze kennis, maar ook de beschikbaarheid van geschikte geneesmiddelen voor dierenartsen.”
Daarom ontwikkelt haar groep methoden om via laboratoriummodellen en computersimulaties voorspellingen te doen. “Zo kunnen we data bundelen tot kennis en daarmee voorspellen wat een dier nodig heeft.” Meetbare data, zoals bloedwaarden, blijven echter essentieel. Gehring: “We gebruiken technieken zoals dried blood spotting, waarbij één druppel bloed uit een klein prikje al voldoende is voor analyse. Dat is veel minder belastend dan traditionele bloedafnames.”