IMPROVA: Het mentaal welzijn van tieners versterken in Europa en daarbuiten

IMPROVA is een internationaal, interdisciplinair samenwerkingsverband van onderzoekers en professionals uit de gezondheidszorg, het onderwijs, de sociale wetenschappen, de informatica, lerarenverenigingen en het beleid. Onder de leden bevinden zich ook onderzoekers van Dynamics of Youth en Interdisciplinaire Sociale Wetenschap aan de Universiteit Utrecht.

In dit interview delen onderzoekers Sarah Jack en Rocío García-Carrión hoe co-creatie en grensoverschrijdende samenwerking hun werk binnen IMPROVA vormgeven. Ze lichten praktische strategieën toe die het mentaal welzijn van jongeren versterken en voortijdig schoolverlaten helpen terugdringen.

Wat inspireerde jullie om onderzoek te doen dat grenzen tussen disciplines en landen overstijgt?

RocĂ­o & Sarah: â€œWe voelden ons aangetrokken tot het IMPROVA-project vanwege de co-creatieve aanpak. Deze methode brengt tieners, gezinnen, leerkrachten en onderzoekers uit verschillende disciplines samen om gezamenlijk oplossingen te ontwikkelen. Onze eerdere ervaring met het inzetten van onderzoek om een inclusievere samenleving op te bouwen sloot perfect aan bij het doel van IMPROVA: het bevorderen van mentaal welzijn in het middelbaar onderwijs in Europa en daarbuiten, door interventies te ontwikkelen die digitale tools combineren met klaslokaalstrategieĂ«n.

De omvang en complexiteit van de huidige mentale gezondheidscrisis onder jongeren vraagt om een gezamenlijke aanpak die disciplines, sectoren en landsgrenzen overstijgt. Door beleidsmakers, leerkrachten, onderzoekers, gezinnen en—het allerbelangrijkst—jongeren zelf te betrekken, kunnen we deze urgente uitdaging op een manier aanpakken die aansluit bij de realiteit van de betrokkenen. Het co-creatiemodel van IMPROVA zorgt ervoor dat de stemmen van jongeren worden gehoord en dat de interventies zowel betekenisvol als praktisch zijn voor de gemeenschappen die ze willen ondersteunen. Hoewel het project een mondiale uitdaging aangaat, is het werk lokaal verankerd en wordt cultureel responsieve kennis ontwikkeld die gedeeld kan worden met de bredere gemeenschap rond mentale gezondheid.”

Wat zijn enkele van de belangrijkste bevindingen waar jullie het meest trots op zijn?

Rocío: “Voor ons is het werk rond het terugdringen van vroegtijdig schoolverlaten bijzonder belangrijk. Het heeft aangetoond hoe scholen als leergemeenschappen kunnen functioneren door gezinnen en lokale actoren actief te betrekken. Wanneer gemeenschappen samenwerken aan het uitvoeren van onderbouwde acties en interventies, kunnen de resultaten echt transformerend zijn.

We hebben kwetsbare jongeren gezien—velen van hen hadden weinig hoop op een toekomst—die opnieuw durfden dromen en ondanks alles verder gingen studeren. Door het gevoel van verbondenheid te versterken, bloeiden deze leerlingen op en werden ze rolmodellen voor hun jongere klasgenoten, wat een positieve kettingreactie op gang bracht. Deze co-creatieve aanpak heeft ons geleerd dat onderzoek dat geworteld is in de leefwereld van gemeenschappen de meest impactvolle resultaten oplevert. We hebben uitdagingen omgezet in kansen door naar alle stemmen te luisteren en samen te werken. Zo heeft in een project de invoering van een op dialoog gebaseerde klasstrategie—de zogenoemde ‘dialogische bijeenkomsten’—het leerproces verbeterd in scholen in Europa, Latijns-Amerika en Afrika. Dat toont aan dat zulke methodes succesvol kunnen worden aangepast aan zeer uiteenlopende culturele en sociale contexten.

Als je nieuwsgierig bent naar meer over dit werk rond het voorkomen van vroegtijdig schoolverlaten bij kwetsbare jongeren, kun je verder lezen over onze bevindingen.”

Wat zijn de praktische gevolgen van jullie onderzoek?

RocĂ­o: â€œOns onderzoek levert praktische strategieĂ«n op die eenvoudig geĂŻntegreerd kunnen worden in bestaande onderwijssystemen. Voor leerkrachten hebben we klasinterventies geĂŻdentificeerd die zowel het leerproces als het sociaal-emotioneel functioneren verbeteren. Deze strategieĂ«n zijn eenvoudig, doeltreffend en reproduceerbaar—en vragen geen ingrijpende veranderingen in het curriculum. Ze zijn ontworpen om in uiteenlopende onderwijscontexten te werken, waardoor ze toegankelijk zijn voor veel scholen en docenten.

Voor beleidsmakers bieden onze bevindingen onderbouwde oplossingen die geen grootschalige hervormingen of grote budgetverhogingen vereisen. Door deze op onderzoek gebaseerde strategieën te ondersteunen, kunnen veilige en stimulerende leeromgevingen gecreëerd worden waarin kinderen, jongeren en jongvolwassenen zowel op school als persoonlijk kunnen groeien. Dit is een concrete manier om wetenschappelijk bewijs te gebruiken om in te spelen op de noden van jongeren, vooral die in kwetsbare situaties.

Ouders kunnen deze inzichten ook thuis toepassen door positieve interacties te versterken en principes aan te moedigen die aansluiten bij de ontwikkeling van hun kinderen. Door samen te werken aan het welzijn van jongeren—op school Ă©n thuis—kunnen we hen helpen succesvol te zijn in alle aspecten van hun leven.

Er springen voor ons twee belangrijke lessen uit. Ten eerste: complexe uitdagingen zoals mentaal welzijn en onderwijs vragen om het samenbrengen van diverse perspectieven uit wetenschap, cultuur en lokale contexten. Ten tweede: aanpakken die in de ene regio werken, kunnen vaak ook in andere contexten worden aangepast, wat het universele potentieel van onderbouwde strategieĂ«n aantoont.”

De wetenschap dat ons werk écht een verschil kan maken, is wat me elke dag opnieuw motiveert.

Sarah Jack

Wat motiveert jullie om met dit werk door te gaan?

RocĂ­o: â€œDit werk heeft mij diep geraakt als onderzoeker, als opvoeder en als vrouw. In bijna twintig jaar in de academische wereld heb ik gezien hoe onderwijsonderzoek levens kan veranderen—en soms zelfs redden. Ik draag de stemmen met me mee van Roma-kinderen, migranten en leerlingen met een beperking—veel van hen zien onderwijs als hun enige weg naar een betere toekomst. De wetenschap dat het bewijs dat wij leveren hen kansen kan bieden, motiveert me om door te gaan. Deze jongeren helpen bloeien gaat niet alleen over onderwijs—het gaat erom hen een toekomst te geven waarin ze durven dromen en die dromen ook kunnen waarmaken.”

Sarah: â€œDit is mijn eerste ervaring in een interdisciplinair project en ik ben onder de indruk van hoe een divers team van onderzoekers, leerkrachten en gemeenschapsleden samen zo’n complex probleem aanpakt. Het IMPROVA-project heeft me laten zien wat samenwerking over disciplines en culturen heen kan betekenen. Wat mij het meest motiveert, is de gedeelde toewijding binnen ons team om het mentaal welzijn op scholen te verbeteren. Weten dat ons werk daadwerkelijk verschil kan maken, houdt me elke dag geĂŻnspireerd.”

IMPROVA wil een grote sprong vooruit maken op het gebied van mentaal welzijn van jongeren door een eHealth-interventieplatform te ontwikkelen. Tieners, leerkrachten, ouders, experts en beleidsmakers werken samen om het mentaal welzijn te versterken, mentale gezondheidsproblemen in een vroeg stadium te herkennen en te voorkomen, en stigma en sociale ongelijkheid rond mentale gezondheid tegen te gaan. Het IMPROVA-platform wordt samen met belanghebbenden ontwikkeld—waaronder jongeren, ouders, leerkrachten, schoolgezondheidsprofessionals en beleidsmakers—en is gebaseerd op materiaal dat reeds werd ontwikkeld en getest in meer dan 20 projecten uitgevoerd door leden van het consortium.

* Meer inspirerende verhalen en artikelen?

Gezonde Planeet is in 2025 het jaarthema van de Universiteit Utrecht. Met een actueel en relevant jaarthema laten we aan iedereen zien welke kennis we ontwikkelen en hoe we samenwerken met externe partners.

Bezoek de pagina van het jaarthema