‘Ik verwacht in de toekomst minder dierentuinen met minder dieren, zodat ze meer ruimte hebben’
Samenleven met dieren in de toekomst
Het is september 2013 als in het Griftpark, een stadspark in Utrecht, een giraf veel bekijks trekt. Hij hoort bij het rondreizende circus waar ook tijgers en kamelen deel van uitmaken. Een giraf die losloopt bij een circus midden in de stad: het was toen bijna normaal. Inmiddels zijn optredens van wilde dieren in een circus verboden. Hoe denken we over dertig jaar over dit soort zaken? Over het eten van varkens, over olifanten in dierentuinen en over het hebben van huisdieren? Hoe verhouden we ons in de toekomst tot de dieren waarmee we samenleven? We maakten een ronde langs de velden.
Volksfilosoof en hoogleraar Publiek begrip van wetenschap aan de Universiteit Leiden noemt de Rondeelkip hét voorbeeld voor hoe we met dieren moeten omgaan. 'Als we het over dieren hebben, dan hebben we het over drie categorieën: om ze (of hun product) op te eten, als gezelschapsdier en wildlife. Waar we vroeger tamelijk bruut met dieren omgingen, bijna als slaven, telt het welzijn van dieren, in alle categorieën, tegenwoordig steeds meer mee.
Die focus op dierenwelzijn neemt alleen maar toe. Dat betekent mijn inziens niet, dat bepaalde dingen niet meer mogen. De veehouderij blijft bestaan, dat is helemaal niet verkeerd. Ik vergelijk de melkkoe met een werknemer: werken is niet altijd leuk, maar het gaat niet ten koste van je welzijn. Op voorwaarde dat de werkomgeving prettig is uiteraard. Dit geldt ook voor koeien, zolang het welzijn voorop staat, kunnen ze prima melk blijven geven.
Mensen die zeggen: ‘Ja, maar het op kunstgras. Ze hebben een gaas boven hun hoofd, om de vijanden tegen te houden, dit is onnatuurlijk, maar de kip heeft wel minder stress. Die dieren leven in een voor hen optimale, nagebootste natuurlijke omgeving. Ik vind het een hele mooie metafoor voor de toekomst van gehouden dieren.'
Het zou me niets verbazen als mensen verplicht met hun pup op cursus moeten
Franck Meijboom is Universitair Hoofddocent Ethiek van mens-dier interacties. Daarnaast is hij hoofd van het Centre for Sustainable Animal Stewardship en verbonden aan de leerstoelgroep Adaptatiefysiologie van Wageningen ľ¹Ï¸£ÀûÓ°ÊÓ. Hij staat er niet van te kijken als het verboden is om een jachthond aan te schaffen als je in een flat woont.
'Dieren zijn een belangrijk onderdeel van onze samenleving. Of het nu gaat om gezelschapsdieren of het commercieel houden van dieren. In alle gevallen komt steeds vaker de vraag: wat is het doel van het houden van dieren en zijn er alternatieven? Een voorbeeld daarvan is de nertsenhouderij. Daarbij ging het niet alleen om het welzijn van de nertsen, maar om de vraag wat eigenlijk het doel is van de nertsenhouderij? Bont. Hiervan heeft de politiek gezegd dat dit doel onvoldoende is om dieren te houden, dus we stoppen met de prodctie. Ik verwacht dat we die vraag naar het belang van het doel in de toekomst in meer sectoren zien.
Niet alleen de veehouderij krijgt met die vraag te maken, maar ook dierentuinen zullen veranderen. Nu is het nog zo dat bijna iedere provincie wel een of meerdere dierentuinen heeft, vaak met dezelfde dieren. Ik verwacht in de toekomst dierentuinen met minder dieren, zodat de dieren meer ruimte hebben. Of dierentuinen helemaal verdwijnen, betwijfel ik. Ze hebben namelijk ook een belangrijke rol in educatie en het behoud van bepaalde diersoorten.
Tot slot vindt er in alle sectoren een verschuiving van de positie van het dier plaats van privé naar publiek. Dat betekent dat er minder individuele vrijheid zal zijn in hoe je met je dier omgaat, ook als huisdier. Het zou me niets verbazen als mensen verplicht met hun pup op cursus moeten of als er een screening komt, voordat iemand een hond aanschaft.'
De dominantie van de mensheid is voor mij soms claustrofobisch.
is essayist en filosoof. Daarnaast is ze raadslid van de Raad voor Dierenaangelegenheden en adviseert ze de regering over (de relaties tussen mens en) dieren. 'De dominantie van de mensheid is voor mij soms claustrofobisch.'
'De wereld van het dierenrijk is steeds meer aan het inkrimpen, er is steeds minder ruimte voor rauwe natuur. Dat maakt me verdrietig. De mens zou eigenlijk deel moeten uitmaken van de natuur en het dierenrijk, maar helaas wordt de mens steeds dominanter. Ja, we moeten met z’n allen minder vlees en zuivel consumeren. Ja, de veehouderij zoals die nu bestaat, kan echt niet meer. Maar hoe het dan wel moet? Daar heb ik geen antwoord op. Wat ik wel weet is dat we het tij collectief moeten keren. Je kunt niet alle verantwoordelijkheid leggen bij de burger of de consument, dus bij degene aan het einde van de keten. Het zal vermoedelijk betekenen dat vlees en zuivel luxeproducten worden – en dus toegankelijker voor rijke mensen. Dat is maatschappelijk weer niet rechtvaardig. Toch zie ik geen andere weg.
Om nog terug te komen op de dominantie van de mens: ik zie dat we steeds meer moeite hebben met het natuurlijke gedrag van onze huisdieren. We willen wel graag een kat, maar we willen niet weten dat hij tuinvogels bejaagd. We willen wel een hond, maar vinden het ongemakkelijk als hij in het kruis van visite begint te snuffelen. Ik hoop dat we wat beter leren zien dat dieren ook echt anders zijn dan mensen. Zelf vind ik dat een bevrijdende gedachte, waar ik ook van kan genieten.'
De veehouderij zoals we die nu kennen, bestaat in de toekomst niet meer
is voorzitter van de Raad voor Dierenaangelegenheden. Hij studeerde Diergeneeskunde en Rechten en was onder meer veertien jaar werkzaam als directeur bij het Rathenau Instituut. 'Onze omgang met dieren wordt steeds diervriendelijker.'
'Ik heb natuurlijk geen glazen bol, maar wat ik wel zeker weet is dat de veehouderij zoals we die nu kennen, in de toekomst niet meer bestaat. Deze veehouderij met het huidige verdienmodel loopt ten einde. Na de oorlog wilde men zoveel mogelijk voedsel zo goedkoop mogelijk produceren, dat is echt niet meer van deze tijd. Er zijn nou eenmaal teveel negatieve bijeffecten van de intensieve veehouderij. De Ecologische Hoofdstructuur wordt verder uitgebreid. Dit is een samenhangend netwerk van bestaande en toekomstige natuurgebieden in Nederland. Het vormt een belangrijk onderdeel van het natuurbeleid. Het zou me niet verrassen wanneer er ook een agrarische hoofdstructuur komt waarin de veehouderij circulair en diervriendelijker is met meer zorg voor het individuele dier en waarin vooral slimme technologieën worden ingezet. Er is ook een opkomst van andere dieren in de ‘veehouderij’, denk aan visteelt en insecten.
Als je naar gezelschapsdieren kijkt, is er de afgelopen jaren al een grote verandering gaande. We beschouwen ze steeds meer als lid van ons gezin met alle zorg die daarbij hoort. Ingrijpende operaties bij onze huisdieren zijn eerder regel dan uitzondering. Ik verwacht dat dit in de toekomst niet anders zal zijn. Daarbij moeten we niet uit het oog verliezen dat ook bij deze dieren een goede kwaliteit van leven voorop staat en dat dit begint met een gezonde fokkerij.'