Heupimplantaat voor honden helpt straks ook baasjes
Een samenwerking tussen onderzoekers van het UMC Utrecht en de faculteit Diergeneeskunde leverde een nieuwe behandeling op voor heupaandoeningen. Een 3D-geprint implantaat moet ervoor zorgen dat het heupgewricht weer goed functioneert. Zeventig honden hebben de behandeling al gekregen en de resultaten zijn positief. Deze ervaring met honden brengt ook de stap naar behandeling van mensen dichterbij.
“Ik zag veel jonge mensen met heupdysplasie die ondank een eerdere behandeling toch nog klachten hadden”, vertelt , orthopedisch chirurg bij het UMC Utrecht. Bij deze aandoening is de heupkom te ondiep, waardoor de heupkop gedeeltelijk uit de kom kan bewegen. Baby’s met heupdysplasie krijgen een spreidbroekje of operatieve behandeling. Soms heeft dit onvoldoende effect of wordt de aandoening pas later ontdekt. Dan volgt een zware operatie met een lange revalidatieperiode. Bovendien zijn patiënten niet altijd tevreden met het resultaat. Van der Wal ging daarom op zoek naar een alternatief. “Het idee was simpel: als er een stukje van de heupkom ontbreekt, kunnen we dan niet een randje bijprinten?”
De hond als patiënt
Van der Wal belde met zijn collega’s van de faculteit Diergeneeskunde. Zij waren meteen enthousiast. Heupdysplasie komt namelijk ook veel voor bij honden, met vervelende gevolgen. Björn Meij, hoogleraar Chirurgie van Gezelschapsdieren, vertelt: “Heupdysplasie kan leiden tot scheurtjes in het kraakbeen met ontsteking en artrose als gevolg. Deze schade is onomkeerbaar. Een snelle behandeling, vaak van beide heupen, is daarom cruciaal”. Dit betekent doorgaans twee zware ingrepen waarbij de chirurg het bekken op drie plaatsen moet doorzagen om de heupkom te kunnen kantelen. De honden wacht vervolgens een pijnlijke revalidatieperiode van zes weken per heup.
Iedere hond krijgt een op maat gemaakt implantaat
Voor de ontwikkeling van het geprinte alternatief volgden de onderzoekers honden met heupdysplasie als patiënten. Hierdoor bleef het gebruik van proefdieren beperkt en bereikte het team een dubbel doel: ze konden de techniek doorontwikkelen voor menselijke toepassing én de honden hadden direct baat bij de nieuwe behandeling.
Zorgvuldig ontwerp
Bij deze behandeling schroeft de chirurg een 3D-geprint titanium implantaat op het bekken. Dit implantaat verlengt de heupkom met een extra randje en voorkomt dat de kop uit de kom kan bewegen. Ontwerpers van het UMC Utrecht gebruiken CT-scans om voor iedere hond een implantaat op maat te maken. Een zorgvuldig ontwerp is cruciaal. Meij: “We vergelijken de situatie van de patiënt met die van gezonde honden om de afmetingen van het geprinte randje te bepalen. Is het randje te klein, dan blijft het probleem deels bestaan, maar is het te groot, dan kan de kop in de knel komen met het implantaat en de heup op slot gaan.”
Honden van 15 tot 90 kilo
De nieuwe behandeling is een groot succes bij honden. “We hebben al zeventig patiënten behandeld, honden variërend van 15 tot 90 kilo”, zegt Meij trots. “De meeste aan beide heupen in één operatie. Ze lopen vaak dezelfde dag alweer in de kliniek en kunnen een dag later met hun baasje mee naar huis.” Het succes zorgt voor interesse uit de praktijk. Twee gespecialiseerde dierenklinieken in Amsterdam en Utrecht voeren de operatie sinds 2024 ook uit.
De meeste honden lopen na de operatie op dezelfde dag alweer rond in de kliniek
Eerste behandeling bij mensen
Kunnen de menselijke patiënten van Van der Wal hier dan ook al van profiteren? “We doen nu onderzoek naar de vertaling naar de mens. Het plan is om later dit jaar de eerste tien patiënten te behandelen”, aldus Van der Wal. Een spannende stap, maar de positieve resultaten bij honden geven goede hoop. De grootste uitdaging is de enorme papierwinkel. Van der Wal: “We werken samen met verschillende instanties om toestemming te krijgen, documenteren elke fase van de ontwikkeling nauwkeurig, patenteren de technologie en maken ook patiëntenfolders.”
De hond helpt uiteindelijk ook zijn baasje
Tips uit de praktijk
De samenwerking tussen het UMC Utrecht en de faculteit Diergeneeskunde was essentieel om het idee in de praktijk te brengen. Van der Wal: “Het idee zelf is maar tien procent van het werk, de rest is samenwerking. Het is waardevol om van elkaar te leren en kennis uit te wisselen.” Tips die dierenchirurg Meij in de praktijk opdoet bij honden helpen straks humaan chirurg Van der Wal bij zijn patiënten. Zo werd duidelijk dat een klein randje aan de zijkant van het implantaat handig is om het implantaat op zijn plek te krijgen en dat een extra röntgendoorlichting tijdens de operatie nuttig is om de plaatsing te controleren. De honden komen regelmatig terug voor controle en de onderzoekers houden hun herstel goed in de gaten. Hiermee weten de artsen beter wat hen straks te wachten staat bij de eerste menselijke patiënten. Meij: “Zo helpt de hond uiteindelijk dus zijn baasje.”