"Emoties geven de noodzaak voor dialoog aan"
In gesprek op Aeres MBO over onze omgang met dieren
is docent op Aeres en leidt studenten op in onder meer dierverzorging, -management en -gezondheidszorg. Ze gaat in gesprek met Franck Meijboom, hoogleraar aan de Universiteit Utrecht en hoofd van het Centre for Sustainable Animal Stewardship (CenSAS), over emoties tijdens een dialoog, klanten met kritische vragen en samenwerking tussen wetenschap en praktijk.
“We hebben 2500 dieren op school, variërend van vissen tot kamelen”, vertelt Annemarieke de Man. “Onze studenten komen terecht bij onder meer dierentuinen, veehouderijen, kinderboerderijen, dierenartsenpraktijken en dierenspeciaalzaken. We merken dat klanten en bezoekers steeds mondiger worden. Van studenten verwachten we dat ze na hun afstuderen voorlichting kunnen geven en op een respectvolle manier op kritische vragen kunnen reageren. Daarom leren we studenten sociale vaardigheden. Dialoog voeren is daar onderdeel van.” Franck Meijboom knikt instemmend. “Een goede dialoog kunnen voeren over de omgang met dieren, is voor deze studenten essentieel.”
Hoe voer je een goede dialoog?
Meijboom: “Het is belangrijk om stil te zijn, te luisteren en open te staan voor visies en meningen van de ander.” De Man vult aan: “Er moet ruimte en respect zijn voor andere inzichten, en deelnemers mogen hun mening bijstellen tijdens het gesprek.”
De spanningen lopen soms hoog op, zeker bij gesprekken over de omgang met dieren. Hoe ga je om met emoties?
Meijboom: “Je hoeft niet bang te zijn voor emoties; die geven de noodzaak voor de dialoog aan. Ruimte maken voor emoties en spanningen is belangrijk en maakt de dialoog juist interessant. Verder is het noodzakelijk om een veilige situatie te creëren waarin iedereen – ook mensen met een andere mening – zich kan uiten.”
Door deze samenwerking bevorderen jullie de dialoog tussen universiteit en mbo. Wat is daarvan de meerwaarde?
De Man: “De wetenschap en de praktijk kunnen elkaar verder helpen. Dat zagen we bijvoorbeeld toen wetenschappelijk onderzoek aantoonde dat konijnen groepsdieren zijn. Vanaf dat moment kregen mensen die een konijn kochten het advies om twee konijnen te nemen. Maar dat riep ook direct vragen op bij onder meer docenten, studenten en professionals in dierenasiels en dierenspeciaalzaken. Want hoe komen we erachter welke konijnen met elkaar door één deur kunnen? Daar hebben we samen iets op bedacht, konijnen gaan tegenwoordig eerst ‘op date’. Zo versterken wetenschap en praktijk elkaar. ”
Franck, wat drijft jou om dialogen te voeren over mens-dier relaties?
“Het onderwerp is mateloos interessant. In de interactie tussen mens en dier zit veel plezier, voor beide partijen. Maar er zit ook ongemak. Hoe kunnen we het beste met de dieren omgaan? Wat vinden we wel en niet verantwoord? Vorige week was ik op bezoek bij Aeres waar een groep mbo-studenten bezig was met een les over het hanteren van dieren, onder meer slangen en een baardagaam, dat is een hagedis. De les is technisch, maar je voelt ook onmiddellijk de relationele kant. Studenten vonden het bijzonder om zo’n reptiel vast te houden, en gingen ermee op de foto. Dat roept vragen op. Toont het maken van foto’s respect voor het individuele dier? Gaat het poseren voor de foto ten koste van zijn welzijn? Zonder een oordeel te hebben over wat goed of fout is, vind ik die vragen een mooi startpunt voor dialoog. Altijd als ik langer dan tien minuten sta te kijken naar iemand die met dieren bezig is, roept dat direct allerlei vragen bij me op.”
Het is belangrijk om open te luisteren naar de ander
Annemarieke, waarover gaat de eerste dialoog op Aeres MBO?
“Onze eerste gezamenlijke dialoog gaat over verantwoord bezit van huisdieren en vindt plaats in december 2024. Dit onderwerp staat momenteel vol in de belangstelling, denk aan de publicatie van de positieflijst [dieren die je mag kopen, houden en verkopen, red.] en discussies of katten naar buiten mogen in de nacht of in het broedseizoen.” Meijboom vult aan: “Je kunt ook denken aan gesprekken over zorgkosten, verzekeringen en verplichte trainingen, voordat je dieren mag houden.”
Dialoog wordt soms een verbindend wondermiddel genoemd. Wat denk je daarvan?
Meijboom: “Het is een misvatting dat dialoog altijd leidt tot verbinding. Het kan ook spanningen blootleggen. Ons doel is dan ook niet alleen verbinden, maar ook om wederzijds begrip te versterken en mensen te laten nadenken over vooronderstellingen die ze hebben. Al pratend kom je vaak tot nieuwe inzichten.”
Over CenSAS
In Nederland leven veel mensen en dieren op een klein oppervlak dicht bij elkaar. We houden dieren voor productie, als gezelschap en voor onderzoek. Maar er leven ook dieren om ons heen in het wild. Hoe moeten wij op een goede manier met al deze dieren omgaan? Hoe kunnen mensen en dieren in harmonie samenleven? Belangrijke vragen die regelmatig tot discussie leiden. Denk aan kwesties als het scheiden van melkkoeien en hun kalveren, beheer van herten en wilde zwijnen op de Veluwe, of fokken van rashonden. CenSAS maakt zich sterk voor duurzaam en verantwoord samenleven van mensen en dieren. CenSAS is een samenwerking van de faculteit Diergeneeskunde (Universiteit Utrecht) en Animal Sciences (Wageningen ľϸӰ & Research).
In gesprek over dieren
Wil je zelf in gesprek gaan over onze omgang met dieren? In de papieren Vetscience staat een dialoogspel van CenSAS. Wil je het magazine graag ontvangen om het spel te kunnen spelen? Stuur dan een e-mail met je postadres naar communicatie.dgk@uu.nl, dan sturen we een exemplaar op! Wie weet word je aan het denken gezet, of kom je tot nieuwe inzichten.