Een gezonde toekomst voor de Dobermann
Dilaterende cardiomyopathie (DCM) is een erfelijke hartspierziekte bij Dobermanns. Helaas wordt DCM vaak pas in een laat stadium ontdekt, als de hond ernstig ziek is en er nakomelingen zijn met dezelfde erfelijke ziekte. Veterinair cardioloog Alma Hulsman doet binnen het onderzoeksproject ELECTRODE onderzoek naar een nieuwe screeningsmethode die de ontwikkeling van DCM op jonge leeftijd voorspelt. Vicevoorzitter van de Nederlandse Dobermann Club Anja Kloth neemt met haar Dobermann Pilot deel aan het onderzoek.
Kloth komt op een avond na een verjaardagfeestje thuis en laat nog even haar honden via de achterdeur naar buiten. “De ene Dobermann kwam vrij snel terug, maar de andere zagen we niet meer, ook niet na herhaaldelijk roepen. Het was al een beetje donker en op een gegeven moment zijn we hem met een zaklamp gaan zoeken.” Kloth vond haar bruine reu levenloos op een pad. “We hebben hem gereanimeerd, maar onze hulp kwam te laat.” Uit onderzoek door de dierenarts blijkt dat de hond was overleden aan dilaterende cardiomyopathie (DCM).
Plotselinge sterfte
Bij DCM pompt het hart minder goed bloed het lichaam in en raakt hierdoor verwijd. Honden kunnen hierbij last krijgen van vermoeidheid, kortademigheid en flauwtes. Ook kunnen ernstige complicaties optreden, zoals hartritmestoornissen, hartfalen of zelfs, zoals bij de hond van Kloth, plotselinge sterfte. Ongeveer de helft van alle Dobermanns ontwikkelt DCM in de loop van het leven en, hoewel de huidige behandeling met medicatie de overlevingstijd en kwaliteit van leven iets verhoogt, zijn de vooruitzichten niet heel gunstig.
Huidige screeningsmethode DCM
“De huidige screeningsmethode bestaat uit twee onderzoeken: echocardiografie en een Holter ECG (24-uurs hartfilmpje). Daarmee kan een dierenarts of cardioloog achterhalen of een Dobermann DCM heeft”, vertelt Hulsman. “Deze onderzoeken moeten elk jaar plaatsvinden en bijkomend nadeel is dat niet elke dierenarts bevoegd is om de onderzoeken te doen, of daarvoor niet alle faciliteiten in huis heeft.”
In het onderzoeksproject ELECTRODE wordt met nieuwe echotechnieken naar het hart gekeken, waarbij deze beelden worden vergeleken met MRI-beelden die een heel nauwkeurig beeld geven van het hart. Onderzoekers leren zo hoe vroege veranderingen in hartweefsel eruitzien op een geavanceerde echo. Daarnaast gaan de onderzoekers in het bloed op zoek naar signaalstoffen (biomarkers), die informatie geven over deze vroege veranderingen.
Het doel van het onderzoek is om DCM eerder bij Dobermanns te kunnen ontdekken. Onderzoekers hopen in het bloed van de honden biomarkers te vinden die in een vroegtijdig stadium wijzen op de ontwikkeling van DCM. Om vervolgens een bloedtest te ontwikkelen waarmee dierenartsen de biomarkers in het bloed van Dobermanns eenvoudig kunnen meten. Door DCM in een vroeger stadium te herkennen, wordt het mogelijk de fokkerij te helpen bij het voorkomen van het fokken met zieke dieren.
Het ras gezond houden vind ik ontzettend belangrijk
Meedoen aan het onderzoek
Kloth: “Ik aarzelde geen moment om met Pilot mee te doen aan het onderzoek. Ik vind het ontzettend belangrijk dat het ras gezond is.” Voor het onderzoek rijdt Kloth met Pilot vanuit het zuidelijkste puntje van Limburg, Valkenburg aan de Geul, naar het Universitair Dierenziekenhuis in Utrecht. Tijdens het onderzoek wordt er naast de huidige screeningsmethode bloed afgenomen en een MRI-scan gemaakt.
Hulsman: “Uit de analyse van de echo- en MRI-beelden moet blijken welke honden DCM ontwikkelen. Vervolgens gaan we in het bloed op zoek naar stofjes die overeenkomen met de beelden.” Als de onderzoekers deze stofjes vinden, is beeldvorming in de toekomst niet meer nodig. “Een mooie bijkomstigheid zou zijn dat we iets kunnen ontwikkelen om de ziekte beter te behandelen, doordat we beter begrijpen hoe deze ontstaat. Maar dat is voor een vervolgstudie.”
Speckle tracking echocardiografie
Wat het onderzoek extra kleur geeft voor onderzoeker Hulsman is de inzet van een geavanceerd 3D-echoapparaat met software voor speckle tracking echocardiografie: een slimme manier om met een echo te kijken hoe goed de hartspier beweegt. Het helpt om hartziekten op te sporen, ook als gewone echo’s nog geen problemen laten zien. “Ik hoop tijdens dit onderzoek meer te leren over deze techniek, zodat we in de toekomst deze vaker kunnen toepassen.”
Het zou natuurlijk ontzettend mooi zijn als het onderzoek uiteindelijk ook resultaat oplevert binnen de humane geneeskunde
Samenwerking UU en UMCU
Het onderzoeksproject ELECTRODE is een gezamenlijk initiatief van een team van onderzoekers van de faculteit Diergeneeskunde en het Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMCU). Want DCM treft niet alleen Dobermanns, maar ook mensen. Hulsman: “Voor mij als dierenarts gaat het om de gezondheid en het welzijn van de dieren, maar het zou natuurlijk ontzettend mooi zijn als het onderzoek ook resultaat oplevert binnen de humane geneeskunde.”