Dronkenschap in het dierenrijk
Column Claudia Vinke
In Nederlandse dierenklinieken komen regelmatig huisdieren binnen die wat van de straat hebben gegeten en er een beetje stoned uitzien, zeker in de randsteden. De oorzaak is soms door mensen achtergelaten drugs. Diereigenaren hebben vaak niets in de gaten totdat de hond door zijn poten zakt of een dronkenmansloopje krijgt. Dan moet je als de wiedeweerga naar de dierenarts. Maar waarom eten huisdieren drugs? Is dit per ongeluk? Of zijn dieren niet vies van af en toe wat drank of drugs?
Uit onderzoek blijkt dat dieren stiekem best houden van wat gepimpel. Ratten die mogen kiezen tussen zestig seconden sociaal contact of alcohol, kiezen unaniem voor alcohol. Dat gold zowel voor de mannetjes als de vrouwtjes. Zelfs insecten blijken gevoelig voor verslavende stoffen: tijdens veldonderzoek lokten wetenschappers motten in vallen met bier en wijn. Ook wonderbaarlijk: mannelijke fruitvliegjes die geen seks mochten hebben, begonnen ineens meer alcohol te drinken dan mannetjes die wél seks hadden gehad.
Bavianen die omkukelen
Dieren in de natuur maken het af en toe echt bont. Daar hangt dronkenschap soms letterlijk aan de boom. In het sommige seizoenen beginnen overrijpe boomvruchten te gisten en die half rottende vruchten bevatten dan één tot twee procent alcohol. Niet heel hoog, denk je misschien, maar het zorgt er wel voor dat dieren die vruchten eten over de Afrikaanse savanne zwalken. Bavianen die omkukelen, zebra’s die balanceren op twee benen, en giraffen en olifanten die pootje-over gaan. Een alcohol-limiet kennen ze niet. Niets menselijks lijkt een dier vreemd.
Gistend fruit
Maar waarom hebben dieren zo’n voorliefde voor gistend fruit? Misschien doordat gistend fruit veel energie oplevert. Die hypothese noemden onderzoeker Christina Campbell en collega’s in 2022 bij hun onderzoek naar spinapen in de vrije natuur, die ook wel een slokje lusten. Vanuit evolutionair perspectief lijkt meer energie binnenkrijgen een slimme keuze. Aan de andere kant klinkt het als een buitenkansje voor roofdieren die geen vruchten eten, want wie past er op de kleintjes, als papa en mama niet meer uit hun ogen kunnen kijken?
Claudia Vinke is gedragsbioloog bij de faculteit Diergeneeskunde in Utrecht.