De bruinvis als graadmeter voor het ecosysteem
Sinds 2013 doet bioloog Lonneke IJsseldijk in opdracht van het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur onderzoek naar gestrande bruinvissen. Niet alleen om het dier beter te begrijpen, maar ook om een vinger aan de pols te houden in het ecosysteem.
De bruinvis bevindt zich bovenaan de voedselketen. Dat lijkt gunstig, maar brengt ook risico’s met zich mee. Stoffen zoals PCB’s en PFAS hopen zich op in dieren. “Hoe hoger een dier in de voedselketen staat, des te meer van deze schadelijke stoffen het opneemt. Daarmee kan de gezondheid van de bruinvis als maatstaaf dienen voor de vervuiling. Ze zijn een soort kanaries in de kolenmijnen”, zegt IJsseldijk.
Naast de bruinvis onderzoekt IJsseldijk de witsnuitdolfijn. “Die zien we steeds minder, het lijkt alsof de gewone dolfijn hiervoor in de plaats is gekomen. Het vermoeden is dat er een verschuiving plaatsvindt naar het noorden door de opwarming van de oceanen. De witsnuitdolfijn houdt meer van koud water en de gewone dolfijn van warm water. De soortensamenstelling in de Noordzee verandert door klimaatverandering.”
De bruinvis dient als kanarie in de kolenmijn
De gezondheid van de bruinvis geeft ook inzicht in de verspreiding van ziekteverwekkers. Vogelgriep komt bijvoorbeeld steeds vaker voor bij zeedieren. “Dit wijst op een veranderend besmettingspatroon en maakt duidelijk dat dit een breder ecosysteemprobleem is.”
"Onze grootste uitdaging is het aantonen van een verband tussen de doodsoorzaak en de impact op de populatie," zegt IJsseldijk. “Op de snijtafel kan ik een sterk vermagerde bruinvis zien, maar de oorzaak is vaak onduidelijk. De leefomgeving kan bijvoorbeeld verstoord zijn door klimaatverandering, of de aanleg van windmolenparken. Dat verband is lastig te leggen. We hebben een grote database nodig voor het uitvoeren van analyses. Hoe groter de database, hoe meer verbanden we kunnen leggen in de toekomst.”